استانها، پازل توسعه فراگیر ایران
ایران، چهار راه استراتژیک بین‌المللی در حوزه اقتصاد و ترانزیت منطقه/ توجه به ظرفیت‌سازی توسعه در استانها در قالب طرح دیپلماسی استانی
سفیر پیشین ایران در ترکمنستان گفت: لازمه و ابزار ضروری توسعه واقعی، فراگیر و پایدار در کشور ، استفاده مفید و موثر از ظرفیت‌های منحصر به فرد استانها در حوزه تجارت خارجی است.
کمال حسینی_ در گفتگو با غلام عباس ارباب خالص، سفیر پیشین ایران در ترکمنستان، در گفتگو با خبرنگار ما، به ظرفیت‌های موجود در استانها اشاره و بر استفاده دولت‌ها از این ظرفیت‌ها تاکید کرد و افزود: اجزای پازل توسعه فراگیر ایران، استانها هستند که اگر هر یک از این اجزا استفاده نشود و به بازی گرفته نشوند ، شکل پازل ، کامل نخواهد شد.
وی، با بیان اینکه اگر استان‌های کشور را مستقیما در حوزه تجارت خارجی مشارکت دهیم، می‌توانیم توسعه فراگیر در کشور داشته باشیم، گفت: مدیریت در مرکز باید طوری باشد تا با توجه به ظرفیت خاص و منحصر به فرد اقتصادی هر استان، برخی اختیارات به استانها واگذار گردد ، زیرا توانمندی‌های اقتصادی بالایی در استانها وجود دارد، به‌طوری که می‌توانند در برخی حوزه‌های اقتصادی، مستقیما قطب صادرات کالا و محصولات مختلف و همچنین ارائه خدمات خاص، نظیر خدمات حوزه گردشگری شوند.
وی با اشاره به رویکرد جدید کشور در بحث اولویت بخشیدن دیپلماسی همه جانبه با همسایگان، و با توجه به گسترش همکاری‌های دوجانبه بین دو کشور ایران و ترکمنستان طی چهار سال اخیر، افزود: طی مدت زمان یکسال ( حد فاصل اردیبهشت ۱۴۰۱ تا خرداد ۱۴۰۲ ) ، تعداد ۲۵ یادداشت تفاهم بین کشورمان با کشور ترکمنستان به امضا رسید که ۵ نسخه از این اسناد، همکاری‌های استانی میان ۶ استان دو کشور است که با پیگیری‌ها و اقدامات به عمل آمده که در این خصوص بین این استان‌های طرفین صورت گرفت، نتایج مطلوب و مثبتی که مد نظر بود، حاصل شد.
سفیر پیشین ایران در ترکمنستان، خاطرنشان کرد: استانها می‌توانند علاوه بر تامین نیازمندیهای بازارهای داخلی، با محوریت وزارت امور خارجه و هماهنگی و همراهی وزارتخانه های، صمت، کشاورزی، بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی، میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری و تشکلات صنفی ذیربط همچون اتاق بازرگانی، شهرک‌های صنعتی و کشاورزی، بازارهای هدف خارجی را نیز مد نظر قرار دهند و با انجام صادرات مستقیم، در تسهیل و تسریع بخشیدن روند ارز آوری کشور، مستقیما مشارکت داشته باشند که در گام اول، رونق اقتصادی همه جانبه استان از جمله افزایش سطح اشتغال، رونق اقتصادی محلی و به تبع آن، انگیزه ماندگاری در شهرها و روستاها و سپس کشور را بدنبال خواهد داشت و در گام بعدی، توسعه اقتصادی و فرهنگی، آموزشی را در هر یک از استانها به ارمغان خواهد آورد.
وی در مسیر تحقق توسعه فراگیر و جامع کشور، دغدغه‌مندی و انگیزه های استانها را واقعی تر و موثرتر از سطح ملی دانست و افزود: بدلیل وجود ظرفیت‌های ذکر شده در استانها و در منظر دید قرار داشتن و ملموس بودن آنها نزد شهروندان و دستگاه‌های استانی که نمایندگان دستگاه‌های ملی در استانها هستند، با اعمال مدیریت اجرایی محلی، و برنامه‌ریزی و نظارت ملی، سریع‌تر و مشخص‌تر می‌توانند در این مسیر گام بردارند، مشروط بر این که اعتماد لازم در حوزه تفویض واقعی اختیارات لازم به نهادهای استانی داده شود . بدیهی است در صورت عدم تحقق این مهم، استفاده مفید از ظرفیت.های استانی و بومی در بخشهای مختلف ترانزیتی، تولیدی، صنعتی و کشاورزی، ناقص و نارس خواهد ماند و اصحاب صنوف مذکور که فعالین عرصه‌های فوق‌الذکر میباشند، انگیزه های لازم را در مسیر فعالیت‌های تخصصی خود در استان محل فعالیت تجاری، از دست خواهند داد و لذا اصل توسعه واقعی، فراگیر و پایدار کشوری، تحقق نخواهد یافت .
ارباب‌خالص در همین رابطه عنوان کرد: به‌عنوان مثال، خرما یکی از محصولات پر ظرفیت ایران در زمینه صادرات است که می‌تواند سودآوری فوق العاده‌ای برای استان‌های خوزستان، بوشهر و فارس و نهایتا کشورمان ایجاد کند و لذا ضرورت دارد سرمایه‌گذاری‌های لازم و مورد نیاز و صحیح را مستقیما و با الویت استانی، در خود استانها انجام داد و مجموعه فرایندهای لازمی را که از تولید تا مصرف، هم در بازار داخل و هم بازار خارجی نیاز میباشد، در این استانها ایجاد نموده تا براحتی و سهولت بتوانند در عرصه تولید و صادرات خرما، مطابق با استانداردهای جهانی، فعال شوند و قادر گردند در بازارهای خارجی حاضر شوند.
وی یکی دیگر از ابعاد اهمیت بخشی بیش از پیش به استانها را در چارچوب طرح دیپلماسی استانی، ورود سرمایه و سرمایه‌گذار و در نهایت افزایش اشتغال و رونق اقتصادی و تولید سرمایه در استانها دانست و افزود: تقریبا دو سوم استان‌های کشور، ظرفیت‌های فوق‌العاده‌ای را در خصوص سرمایه‌گذاری برای تولید کالا یا محصولات خاصی دارند که در صورت اعمال صحیح طرح مذکور، و برداشتن گام درست در مسیر ارائه شده، ضمن افزایش سطح و کیفیت روند توسعه بخشی فراگیر کشوری، درآمدزایی بیش از پیش دولت نیز به راحتی و به سهولت و تقریبا فارغ از هرگونه ملاحظات سیاسی و بین‌المللی، فراهم شود.
وی همچنین گفت: دولت نباید تنها متکی به درآمد نفتی باشد. باید سعی شود در حوزه‌های مختلف ارز آور و درآمدزای غیر نفتی که همگی در استانها وجود دارند، به همان اندازه‌ای که در صنعت نفت و گاز توجه می‌شود و سرمایه‌گذاری مالی و فنی صورت می‌پذیرد، توجه واقعی شود تا سهم آوری ارزی صادرات غیر نفتی کشورمان، جایگاه واقعی خود را کسب نماید.
سفیر پیشین ایران در ترکمنستان بر استفاده از شیو‌ه‌های نوین تولید، جذب سرمایه و صادرات تاکید کرد و گفت: استفاده و بهره گیری از منابع درآمدزایی ارزی غیر نفتی همچون گردشگری و از جمله گردشگری سلامت، زعفران، پسته، انار، و برخی صیفی جات، فرش دستی، صنایع دستی، سنگهای معدنی تزیینی و ساختمانی، چرم و فراورده های دامی، گیاهان دارویی، ده‌ها برابر نسبت به درآمدهای نفتی برای کشورمان ارز آور میباشد و به همین جهت نقش ظرفیت‌سازی استانها در تولیدات و صادرات محصولات فوق ، دارای اهمیت بسیار میباشد .
وی صادرات کالا و محصولات مختلف به سایر کشورها، منحصرا توسط استانها را امکان‌پذیر دانست و خاطرنشان کرد: صادرات محصولاتی مانند انار به کشورهای کره و ژاپن، سنگ به کشور ایتالیا، خرما به کشورهای اروپایی و سردسیر، همچنین صادرات فرش دستی ما به کشورهای دیگر می‌توانند به‌صورت مستقیم از طریق استان‌های ما صورت گرفته و مدیریت آن نیز توسط استان انجام و کشور نقش نظارتی داشته باشد.
ارباب خالص با اشاره به اینکه باید شرایطی فراهم شود تا از خروج سرمایه‌های سرگردان و بی انگیزه ایرانی از کشور جلوگیری گردد، گفت: از طریق ایجاد تسهیلات لازم و احترام و اهمیت دادن به سرمایه‌گذاران داخلی، ضمن جذب و حفظ سرمایه ایرانی، دیگر نیاز به سرمایه‌گذاران خارجی و سرمایه بیگانه، احساس نخواهد شد. در همین راستا میتوان با تخصیص زیر ساخت‌های سرمایه‌ای و امکانات مورد نیاز به تولیدکنندگان، و روان‌سازی دستور العمل‌های موجود یا صدور مجازات تسهیل کننده در استانها، از ایجاد هزینه‌های اضافی از جمله هزینه‌های مربوط به حمل و نقل، فرآوری تولید محصولات، بیمه ای، تعرفه ای و غیره جلوگیری کرده و بدین ترتیب، زمینه‌های تشویقی و ترغیبی در امر تولید و صادرات مستقیم در استانها، فراهم گردد.
وی در ادامه گفت: استان‌های مرزی نیز از ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل بالایی در بخش ترانزیت برخوردارند که از جمله این ظرفیت‌ها میتوان به ترانزیت کالا، ترانزیت انرژی همچون برق و گاز که به تنهایی در هر استان می‌تواند درآمدزایی بالایی را ایجاد کند، اشاره کرد.
سفیر پیشین ایران در ترکمنستان، توجه به حوزه ترانزیت( کالا و انرژی )را از جنبه‌های بسیار مهم حیات اقتصادی و سیاسی برای کشور دانست و افزود: ترانزیت کالاهای مختلف از جمله گوگرد، اوره، پنبه و مشتقات آن، فرآورده های شیمیایی و غیره از ترکمنستان به هند و دیگر کشورهای همسایه و همچنین ورود و ترانزیت گاز و برق به عنوان دو کالای مهم استراتژیک ترکمنستان از دو استان خراسان رضوی و گلستان کشورمان به کشورهای ثالث، مصداق‌های مشخص این امر مهم میباشند.
وی اظهار داشت: حال اگر بخواهیم ترانزیت دیگر کشورهای آسیای مرکزی و چین و روسیه را نیز به مقوله ترکمنستان از یک سو، و دیگر کشورهای دنیا که از این مسیر، تجارت و ترانزیت خود را با کشورهای شمالی و شمال شرقی از طریق ایران انجام می‌دهند بیافزاییم، جایگاه ارز آوری و همچنین برجستگی و خاستگاه پیوند دهندگی شریان ترانزیتی کشورهای پیرامونی جمهوری اسلامی ایران به کشورمان، بخصوص در مقوله دو کالای استراتژیک مانند گاز و برق که وابسته به عبور سرزمینی از کشورمان میباشند، به ویژه از مسیر استان‌های مرزی کشورمان، بخوبی مشخص می‌گردد.
وی با بیان اینکه با ایجاد مراکز پایش ظرفیت‌های استانی در کشور و سنجش عملکرد مناسب آنها، میتوان فرصت‌های مناسب پیشرفت را در اختیار استانها قرار داد، اظهار داشت: این مراکز می‌توانند در بخشهای مختلف از جمله کشاورزی، صنعتی، معدن، اکولوژی، ترانزیت، صنایع دستی و غیره موجود در استانها، با بهره‌گیری از کمک‌ها و تسهیلات دولتی نظیر فرصت ارائه اختیارات و طرح‌های اقتصادی خاص، مستقیما برای استانها ایجاد درآمد خارجی نموده که در نهایت سطح ارزآوری کشور را تسهیل و تقویت خواهد ساخت.
وی با تاکید بر اینکه یکی از ابزارهای بومی‌سازی و اقتصاد مقاومتی، تمرکز بیشتر بر تولیدات داخلی میباشد، گفت: بعنوان مثال، ما باید به نحو صحیح و اصولی ،کارخانه‌های فرآوری محصولات و مجموعه های تولیدی مرتبط را در کنار مزارع و باغات و یا منابع و معادن تولیدی مربوطه ایجاد کنیم. این کار ضمن ایجاد توسعه واقعی و منطقی در محل، باعث کم شدن هزینه‌های ترانزیت، تسریع در زمان حمل‌و نقل و کاهش مدت زمان سیر کالا از مبدا تا مقصد، صرفه جویی در سوخت، و بسیاری دیگر از مزایای اقتصادی خواهد شد.
مثلا ایجاد کارخانه ذوب فولاد که نیاز به آب فراوان دارد در منطقه ای که استعداد کشاورزی دارد و آب شیرین موجود در محل باید صرف امورات کشاورزی شود، بسیار اشتباه و غیر منطقی است و در دراز مدت نه تنها آن واحد تولیدی پیشرفت لازم را نخواهد داشت ، بلکه نابودی کشاورزی را در آن منطقه بدنبال خواهد داشت، چراکه بخش زیادی از آب شیرین موجود در محل، باید صرف فولاد گداخته شود، در صورتیکه بهترین محل ساخت این‌مجموعه های صنعتی سنگین و نیازمند آب، در کنار سواحل جنوبی کشور میباشند تا ضمن تامین آب مورد نیاز از دریا، شرایط راحت صادرات محصولات تولیدی آن از طریق دریا، به مقاصد مورد نظر، حمل شوند.
ارباب خالص با اشاره به اینکه مدیریت صحیح و منطقی در اقتصاد، نقش مهمی در توسعه و پیشبرد صحیح اهداف تجاری و بازرگانی در کشور ایفا خواهد کرد، یادآور شد کار یک مدیر عالی این است که ابتدا ماهیت و ظرفیت مجموعه، و سپس توانمندی افراد و اجزا سیستم تحت مدیریت خود را شناخته، اهداف سیستم را شناسایی و درک کرده تا بتواند با جانمایی صحیح، تمامی اجزا را در نقشهای کاراکتریک و در جای مناسب قرار دهد تا روند و کارایی سیستمیک مجموعه تحت مدیریتش به درستی عمل کند و پیشرفت نیز حاصل گردد.
وی نظم اجتماعی و وجدان کاری را لازمه مدیریت صحیح و اساس توسعه جامع دانست و افزود: تعهد کاری باید توام و در راستای تخصص موجود باشد. هیچ کدام نمی‌تواند به تنهایی، صحیح عمل کرده و منتج به عملکرد توسعه ای شود.
سفیر پیشین ایران در ترکمنستان، ارتقا فرهنگ و ایجاد ساختارهای غنی اجتماعی را منوط به توسعه زیرساختی و اقتصادی دانست و اظهار داشت: جهت توسعه کشور باید تک تک توانمندی‌ها و ظرفیت‌های کشور را شناسایی کنیم تا بتوانیم پازل این توسعه را در کنار هم به شکل مناسب قرار دهیم.
ارباب خالص در پایان خاطرنشان کرد: ترانزیت، انرژی، تجارت، اکولوژی و جاذبه های وسیع گردشگری، و سرمایه انسانی، عناصر پنجگانه مهم قدرت اقتصاد ملی کشورمان، در کنار ظرفیت‌های متنوع استانی است که می‌توانیم با حداقل سرمایه‌گذاری‌های لازم و اولیه، از بسیاری از مزایای این عناصر، بهره‌مند شده و کشور را در مسیر پیشرفت و توسعه واقعی، فراگیر و جامع قرار دهیم.
