آیا وزیران انتخاب شده‌اند؟/شلیک تسهیل پیروزی ترامپ/شتابزدگی در نقد دولت چهاردهم
به گزارش «تابناک» روزنامه‌های امروز چهارشنبه ۲۷ تیرماه در حالی چاپ و منتشر شد که گزارش ظریف از روند انتخاب وزرای پیشنهادی دولت چهاردهم، نگاهی به وضعیت رقابت انتخاباتی آمریکا پس از ترور نافرجام ترامپ، زاکانی در آستانه خداحافظی؟ و گزارش‌ها از عزاداری روز عاشورا در سراسر کشور در صفحات نخست روزنامه‌های امروز برجسته شده است.
در ادامه تعدادی از یادداشت‌ها و سرمقاله‌های منتشره در روزنامه‌های امروز را مرور می‌کنیم:
شلیک تسهیل پیروزی ترامپ
هادی محمدی طی یادداشتی در شماره امروز جوان با عنوان شلیک تسهیل پیروزی ترامپ نوشت: تجمع انتخاباتی ترامپ در پنسیلوانیا شاهد رخدادی بود که در ادامه ۹ مورد برای رؤسای جمهور ایالات‌متحده اتفاق افتاده و به‌شکل طبیعی دارای کارکرد سیاسی- انتخاباتی است. اگرچه شواهدی از نمایشی‌بودن این تیراندازی وجود دارد، ولی در نقطه مقابل نیز باید گفت، ترامپ پس از مناظره اول که حریف خود را ضربه فنی کرد و بایدن، ناتوان‌تر از آنچه توقع بود ظاهر شد، نیازی به یک نمایش تیراندازی ندارد تا نظرسنجی‌ها، وی را در فاصله‌ای بسیار بالاتر از بایدن ثبت کنند.
به هر حال این شلیک هرچه باشد، تسهیل‌کننده پیروزی برای ترامپ است، خصوصاً اینکه بایدن با رسوایی مناظره اول، تحت فشار است تا جای خود را به فرد دیگری برای رقابت با ترامپ بدهد و اگر فردی شایسته‌تر از او جایگزین شود، اهمیت و کارکرد این رخداد در پنسیلوانیا بیشتر برجسته می‌شود، خصوصاً اینکه ترامپ با کوله‌باری از احکام و پرونده‌های قضایی به میدان آمده است که در جای خود، یک پارادایم ویژه در حکمرانی امریکا باید تلقی شود. کاریزمای ترامپ، نماد عبور از همه هنجار‌های گذشته است و این‌بار هم باید یک مجرم، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده شود. در ابعاد دیگر هم، چه در امریکا و چه در اروپا و جغرافیای سیطره امریکایی، شاهد هنجارشکنی‌های دیگر اخلاقی، اجتماعی و سیاسی خواهیم بود.
ماجرای تیراندازی هرچه باشد، نباید آن را در سقف رقابت‌های انتخاباتی و کلاسیک دو حزب حاکم در امریکا مورد توجه قرار داد، بلکه پارادایم حکمرانی امریکا اهمیت بیشتری دارد، به ویژه اینکه این کشور، مرحله‌ای از تحولات در داخل و در عرصه جهانی را تجربه می‌کند و شاهد است که باید مسیر و سرنوشت جایگاه جهانی خود را پایه‌ریزی کند و بدیهی است که با روش‌ها و الگو‌های گذشته، از مسابقه جهانی قدرت و جایگاه گذشته، باز خواهد ماند. حال باید دید ترامپ با آمدن به صدارت قدرت کاخ سفید و امریکا، به دنبال کدام رفتار داخلی و خارجی است؟ اگر او کارنامه قبلی خود را بخواهد دنبال کند، به معنای استمرار هنجارشکنی در سیاست‌ورزی و تعاملات بین‌المللی است و نوعی نظم در بی‌نظمی رفتاری را پی خواهد گرفت و باید پرسید که این روند و رویه چه حاصلی برای امریکا دربر خواهد داشت؟
این شناسنامه رفتاری ترامپ به دسته‌بندی‌ها و صف‌بندی‌ها در داخل و خارج و دوقطبی یا چندقطبی کردن جهان بیشتر کمک می‌کند و تنش‌ها را افزایش می‌دهد و دیکتاتوری‌ها و استکبار رفتاری را برجسته و سازمان‌های بین‌المللی را بی‌محتواتر و قواعد توافقات بین‌المللی را سست‌تر می‌کند. ترامپ در عین بی‌نظمی رفتاری، قواعد قدرت را به خوبی درک می‌کند و در مقابل قدرت، معامله‌پذیرتر خواهد بود، بنابراین چه از منظر ملی در ایران و چه از نظر موازنه منطقه‌ای جبهه مقاومت یا ائتلاف‌های بازدارنده و پدافندی جهانی، گام‌های اولیه با تعامل، نتیجه‌ای جز امتیازدهی ندارد، بلکه باید به استحکام قدرت پرداخت و تعامل با دست پر را مبنای هرگونه تعامل اثربخش قرار داد.
آیا وزیران انتخاب شده‌اند؟
محمدصادق جنان‌صفت طی یادداشتی در شماره امروز جهان صنعت با عنوان آیا وزیران انتخاب شده‌اند؟ نوشت: اگر صفحه روشن باشد و آن‌طور که تصویر‌ها نشان می‌دهند محمدجواد ظریف نفر اول در فرآیند مقوله‌های مهم این روز‌های رییس‌جمهور منتخب باشد، باید یک پرسش بسیار بااهمیت را طرح و درباره آن نوشت. به نظر می‌رسد که در رفتار و گفتار و تصمیم‌های رخ داده برای انتخاب وزیران و همکاران رییس‌جمهور که بیشتر از سوی ظریف به بیرون فرستاده می‌شوند نوعی تناقض وجود دارد. به این معنی که وی در جایی گفته است ۶۰ درصد از وزیران دولت چهاردهم از میان کسانی انتخاب خواهند شد که تاکنون لباس وزارت بر تن نکرده و میانگین سنی آن‌ها نیز در اعداد ۴۰ تا ۶۰ سال است.
این سخن آقای ظریف می‌تواند مستندی باشد که وی و حلقه اول یاران پزشکیان که شاید شماری از آن‌ها در روی صحنه نیستند، اعضای کابینه را انتخاب کرده‌اند. اگر چنین نباشد و دست‌کم ۶۰درصد کابینه از پیش مشخص نباشند چرا چنین سختگیری قرار است اعمال شود؟
هر فردی که این صحبت ظریف را شنیده و کسی که فهم سیاسی داشته باشد می‌تواند حدس بزند که تیم آقای پزشکیان دست‌کم برای هر منصب سیاسی- اقتصادی چند نفر را به اعضای کمیته‌های هر بخش معرفی کرده است.
این کمیته‌ها در صورتی که فهرستی از افراد با ویژگی‌ای را که ظریف اشاره کرده است پیدا کنند، آیا قرار است آن‌ها در چند روز آینده دوره‌گردی برای انتخاب وزیران داشته باشند؟ اصلا فرآیند و معیار انتخاب اعضای کمیته‌ها چه بود؟
نکته بسیار بااهمیت در بخش اقتصادی کابینه این است که آیا پزشکیان و حلقه اول یارانش دست‌کم برای سه عضو ارشد اقتصادی دولت چهاردهم شخصیت‌های خاصی انتخاب کرده‌اند یا نه.
اگر به طور مثال کمیته‌ای که قرار است رییس بانک مرکزی را انتخاب کند با کمیته‌ای که قرار است رییس سازمان برنامه و بودجه و نیز کمیته‌ای که قرار است وزیر اقتصاد را انتخاب کند مثل هم فکر نکنند در عمل چه خواهد شد؟ آیا قرار است کمیته‌ای در بالادست این کمیته‌ها باز هم غربالگری کند. از طرف دیگر اگر به طور مثال یک کمیته پنج نفره را برای وزارت اقتصاد معرفی کردند و یکی از آن‌ها وزیر شد تکلیف چهار نفر دیگر چه خواهد شد؟ فردی که قرار بوده است وزیر اقتصاد باشد، اما به مانع برخورد کرده می‌تواند در یک منصب عادی فعال شود؟ این کار سختی
است.
آقای پزشکیان و حلقه اول یارانش باید با شهروندان شفاف‌تر باشند و اگر توانسته‌اند اعضای مهم کابینه در اقتصاد، در سیاست خارجی، در فرهنگ و ارشاد را انتخاب کنند به مردم بگویند. اگر ترس این را دارید که منتخبان برای کابینه زیر فشار بروند و تاب‌آوری نداشته باشند بهتر است آن‌ها را از سبد بردارید.
مهم‌ترین کار پزشکیان و حلقه اول یارانش این است که نهاد‌های حاکمیتی مثل مجلس، قوه قضاییه و دیگر نهاد‌های بالادستی را با حرف و گفتگو‌های پرشمار متقاعد کنند که اجازه دهند شایستگان خود را معرفی کنند. از طرف دیگر پزشکیان یادش باشد که چه وعده‌هایی به مردم داده است و توجه کند که حتما باید به علائق و سلیقه مردمی که به او رای داده‌اند در انتخاب کابینه احترام بگذارد.
روند‌ها و رفتار اعضای کمیته‌های موجود به نظر می‌رسد در انتخاب وزیران چندان کارآمد نباشد. کارشناسان باور دارند که بخش قابل توجهی از اعضای کابینه تا امروز مشخص شده‌اند.
شتابزدگی در نقد دولت چهاردهم
روزنامه همدلی در بخشیاز گزارشی با عنوان شتابزدگی در نقد دولت چهاردهم نوشت: نشانه‌های هفته گذشته از فضای مجازی و تلاش‌هایی که در راستای انتخاب کابینه و پیش‌گویی درباره سختی‌های دوران پزشکیان برای مردم شده، جدیت رقیب را برای ایجاد ناامیدی و پشیمان‌سازی نشان می‌دهد. دولت پزشکیان با سه موضوع و محور مهم در مقابل این جریان و مواجهه با امید‌هایی که به مردم داده، رو به روست: اهم سخنان او در رقابت‌های انتخاباتی و بعد از آن را باید بر رفع تحریم‌ها و مذاکرات، حل چالش حجاب و فیلترینگ و محدودیت‌ها در کشور دانست. گرچه این سه موضوع بسیار مهم و کلیدی هستند، اما هر یک از این موضوعات دقیقا نقطه تمرکز تندرو‌هایی است که هم تریبون دارند و هم در دستگاه‌ها و نهاد‌های مختلف گرایش فکری خود را هدایت می‌کنند. شاید بر همین اساس بوده که حتی در تریبون‌های محرمی پزشکیان، مسئله وحدت و اجماع ملی بر سر چالش‌ها به تکرار مطرح شده است. اما آیا رقیب پزشکیان و تفکر مقابل او سر بازایستادن از مواضع خود یا اراده اجماع برای حل موضوعات مهم را دارد؟
حتی گذرا و سردستی هم می‌توان به این اصل لایتغیر در دولت پزشکیان استناد کرد که او با مقدمه وحدت برای رسیدن به حل مسائل با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم خواهد کرد. اینکه هسته قدرت در ایران با او همراهی خواهد کرد یا اینکه تندرو‌ها سرعت‌گیر و مانع ایجاد وفاق و حل مشکلات کلان خواهند شد، سوالاتی هستند که پاسخ به آن‌ها کمی زمان می‌طلبد، اما رویه موجود نشانه‌های جدی در پیش‌بینی‌های امروز دارد. با کمی توقف، بعد از شکست، جلیلی و اطرافیانش استراتژی نقد آینده را به پیش می‌برند. “علم‌الهدی” در نمازجمعه هفته گذشته به صراحت تکلیف نظام را برخورد با اقتدار در موضوع حجاب عنوان کرده و امر به معروف و نهی از منکر را درسقف تذکار و انذار ندیده و گفته است این موضوع باید در جامعه جاری باشد، حتی اگر نیاز به برخورد فیزیکی داشته باشد.
در همین حال “جمیله علم‌الهدی” در مراسم مذهبی زنجان این‌گونه اظهار نظر کرده که «معنای واقعی زندگی به معنای ارزش‌ها و مسوولیت‌ها در دولت سیزدهم تبدیل شد، لذا این راه باید تداوم داشته باشد و نباید به گذشته بازگردیم و با عملکردمان باعث رنجش و ناامیدی مردم شویم.» جمیله علم‌الهدی با تاکید بر اینکه شهید رئیسی اسلامیت جمهوری اسلامی را معنا کرد، تصریح کرد: «اگر این راه ادامه پیدا نکند، چه می‌شود؟ نکند افرادی که در مراکز قدرت قرار می‌گیرند به گذشته برگردند و حصار‌های فرقه‌ای، قومی و تفرقه‌ای باعث ناامیدی و یأس مردم شود.» وی با تاکید بر اینکه اگر کسانی که مشغول تقسیم قدرت هستند، به وحدت و اسلامیت جمهوری توجه نکرده که توسط شهید رئیسی معنا و عینی شد، مردم نگران می‌شوند، تصریح کرد: «شایسته نیست از راهی که آمدیم به عقب برگردیم، این کشور در جهان موفق شده و عزّتی به دست آورده و قدرتمند شده و لازم است از این دستاورد‌ها صیانت شود.» این سخنان علم‌الهدی همان دستورالعملی است که جریان فکری جلیلی به شدت از آن دفاع می‌کند. درون سخنان همسر رئیسی تضاد عینی با همه محور‌های تبلیغی پزشکیان دیده می‌شود؛ از مذاکره و رفع تحریم گرفته تا مسئله حجاب و فیلترینگ.
