غارت نفت و گاز میادین مشترک ایران سند شرمساری در امانتداری
تابناک کهگیلویه و بویراحمد، فرامرز پژوه فعالی سیاسی و اجتماعی و کارشناس حوزه نفت و گاز طی یادداشتی به میادین نفتی ایران و فرصت سوزی های انجام شده در سایه تحریم ها و بی تدبیری مسئولین به این بهانه پرداخت.
غارت نفت و گاز در میادین مشترک ایران، در سایه تحریم‌ها و بی‌تدبیری مسئولین، با بهانه خودکفایی و حمایت از تولید داخل، به یکمعضل جدی تبدیل شده است. همسایگان ایران در تلاش برای تصاحب بازارهای جهانی و تأمین انرژی و زیر ساخت‌های خود، و ایران به دنبال واردات گاز می باشد.
در دو دهه اخیر، مسئولین کشور شعارهای متعددی را در این زمینهمطرح کرده‌اند. از جمله این شعارها می‌توان به «تحریم نعمت است»، «قطعنامه‌ها کاغذپاره‌ای بیش نیستند»، «شرکت‌ها و تولیدکنندگانایرانی توانایی رقابت با شرکت‌های بزرگ نفت و گاز دنیا را دارند» و «شرکت‌های ایرانی در زمینه تکنولوژی روز به خودکفایی رسیده‌اند» و غیره اشاره کرد. این شعارها به نوعی سرلوحه کار آنان قرار گرفت، اما به تبعات و خسارات وارده به اقتصاد ایران در حوزه میادین نفت و گاز مشترک با پنج کشور همسایه (عربستان، عراق، امارات، کویت و قطر) توجهی نشد.
عدم ورود سرمایه‌گذاری خارجی و نبود شرکت‌های معتبر خارجی به همراه تکنولوژی‌های جدید، منجر به غارت و برداشت بالغ بر 130 میلیارد دلار از سرمایه‌های ملی توسط این پنج کشور به‌ویژه در سال 2023 شده است (شکل 1).
شکل1: مقایسه میزان درآمد پنج کشور همسایه از میادین مشترک نقت و گاز با ایران در سال 2023 (به جز پارس جنوبی با قطر)
امروز می‌توان با اطمینان گفت که مهمترین مسائل و درگیری‌ها بینمسئولین کشور - چه اصلاح‌طلب چه اصول‌گرا - در ارتباط با موضوعاتسیاسی نظیر قرارداد گازی کرسنت (4.75 میلیارد مترمکعب گاز در سال به ارزش 1.2 میلیارد دلار در سال) با یک شرکت اماراتی بوده است. در حالی که هیچ یک از آنان به خسارت‌های وارده از برداشت‌های کشورهایهمسایه از میادین مشترک نفت و گاز به ارزش 130 میلیارد دلار در سال توجه ندارند.
کدام یک از مسئولین به فکر سوزاندن و هدر رفت سالانه 18.5 میلیاردمترمکعب گاز فلر به ارزش 4.6 میلیارد دلار به دلیل نداشتن تکنولوژی و همچنین عدم ورود سرمایه‌گذاری خارجی هستند؟ همچنین، کدام یک از مسئولین به دلایل تأخیر در اجرای فازهای پارس جنوبی به مدت 11 سال و درآمد 440 میلیارد دلاری کشور قطر پرداخته و پیگیر این مسأله شده‌اند؟
این سؤال در ذهن بسیاری از مردم مطرح می‌شود که با این حجم از سرمایه شامل 440 میلیارد دلار تاخیر در اجرای فازهای پارس جنوبی طی یازده سال، 4.6 میلیارد دلار هدر رفت گاز فلر در کشور در سال، 18 میلیارد دلار هدر رفت از قرارداد کرسنت طی 15 سال و 130 میلیارد دلار حاصل از برداشت یک سال کشورهای عربی از میادین مشترک نفت و گاز، امکان ایجاد چه تعداد شغل دائم یا هر یک از فعالیت‌های اقتصادی و عمرانیجدول ذیل وجود داشته است.
نتیجه‌گیری:
در مجموع، می‌توان گفت که علی‌رغم تأکید دولت‌ها بر برداشت از میادینمشترک، ایران به دلیل تحریم‌ها، کمبود تکنولوژی، ضعف پیمانکارانخصولتی و نظامی، نارسایی در مدیریت دولتی، سیاست‌های نادرست و فقدان سرمایه‌گذاری خارجی، در رقابت با کشورهای همسایه به‌طور قابل توجهی دچار ضعف شده است. این کشورها به‌ویژه در حوزه پارس جنوبیو غرب ایران از این نقاط ضعف بهره‌برداری کرده و درآمدهای حاصل از میادین مشترک را صرف توسعه زیرساخت‌های خود می‌نمایند.
در واقع، در حالی که مسئولان کشور در طی چند دهه با اشتباهات مکرر در فرآیند تصمیم‌گیری دست و پنجه نرم می‌کنند، عواقب این بی‌تدبیری و تعلل به‌وضوح در زندگی روزمره مردم و خالی بودن سفره‌ها از "برکت نفت" نمایان است. در عین حال، شاهد عملکرد چشمگیر رقبای منطقه‌ای وبهره‌برداری حداکثری آن‌ها از فرصت‌هایی هستیم که به‌واسطه تصمیم‌گیری‌های نادرست مسئولان ایرانی فراهم شده است. متأسفانه، مردم ایران هم‌اکنون با احساس اعجازی و شرمساری از پاسخگویی به نسل‌های آینده در ارتباط با خسارت سالانه حداقل 150 میلیارد دلاری و آسیب‌دیدن از میراث خدادادی نفت و گاز این سرزمین مواجه هستند.