بررسی چگونگی استخدام نیروهای انسانی در سازمان‌های دولتی
تابناک کهگیلویه و بویراحمد، فرامرز پژوه فعال سیاسی، اجتماعی و کارشناس حوزه نفت و‌گاز طی یادداشتی به بررسی چگونگی استخدام نیروهای انسانی در سازمان‌های دولتی و شایستگی یا روابط (تقسیم غنائم) و همچنین نقش سازمان ادرای و استخدامی کشور‌در استخدام‌ها با توجه به دریافت بودجه هنگفت، پرداخت.
آیا سازمان اداری و استخدامی کشور نیروهای مورد نیاز سازمان‌ها را بر اساس شایستگی و تحصص مرتبط استخدام می‌کند یا بر اساس نظام تقسیم غنائم؟ این پرسش اساسی درباره کارآمدی و سلامت فرآینداستخدام در کشور، نیازمند بررسی دقیق و واقع‌بینانه است.
وظیفه سازمان اداری و استخدامی کشور، نظارت بر استخدام و کنترل سایر امور اداری مربوط به نهادها و سازمان‌های دولتی و شبه‌دولتی است که از بودجه عمومی کشور بهره‌مند می‌شوند. بر اساس وظیفه اصلی اینسازمان با تعداد 332 کارمند، موظف هستند نیروهای لازم را با در نظر گرفتن شایستگی، دانش، مهارت و توانایی داوطلبان استخدام کنند و نه بر اساس وابستگی‌های سیاسی یا روابط شخصی. اما واقعیت این است که متأسفانه در کشور، بخش عمده‌ای از استخدام‌ها بدون نظارت و دخالت بر اساس نظام «تقسیم غنائم» صورت می‌پذیرد.
طبق آمار جمع‌آوری شده از پایگاه اطلاعات کارکنان نظام اداری، تعداد کارکنان رسمی، پیمانی، قرارداد کار معین و کارگری دستگاه‌های اجراییکشور به 2,246,397 نفر در پایان سال 1401 می‌رسد. این آمار بدون در نظر گرفتن نهادهای عمومی و غیردولتی، صندوق‌های بازنشستگی،هلدینگ‌ها، پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌های خصولتی، همچنین کارکنان نیروهای انتظامی و نظامی است. نکته قابل توجه این است که در اینبین، 555 هزار نفر بدون مجوز قانونی و 694 هزار نفر بدون برگزاریآزمون و با مدارک تحصیلی غیر مرتبط به استخدام دولت درآمده‌اند. بنابراین، به‌طور میانگین نزدیک به 60 درصد از پرسنل اجرایی کشور بدون مجوز قانونی و آزمون و همچنین بدون مدارک مرتبط در دستگاه‌هایاجرایی مشغول به کار شده‌اند.
این وضعیت به‌ویژه با توجه به استخدام‌های خارج از روش‌های مرسوم و قوانین استخدامی، موجب نا‌امید شدن مردم، خروج نخبه ها از کشور، بی عدالتی، فساد، فربه شدن دولت و هدررفت منابع ملی و بیت‌المال می‌گردد.بررسی‌ها نشان می‌دهد علیرغم عملکرد غیرقابل دفاع این سازمان، بودجه اختصاص یافته به این سازمان طی پنج سال اخیر، بدون داشتن راندمان و کارایی لازم با افزایشی چشم‌گیر به 270 میلیارد تومان (413 درصد افزایش) رسیده است (شکل 1). این سوال در ذهن مردم شکل می‌گیرد، وقتی این سازمان نمی‌تواند به درستی به وظایف خود عمل کند، چرا بودجه بیت المال به آن اختصاص داده می‌شود؟
شکل 1: بودجه سازمان اداري و استخدامي كشور در پنج سال اخیر (هزار میلیارد ریال)
نتیجه گیری:
با توجه به آمار و شواهد موجود، به‌نظر می‌رسد که سازمان اداری و استخدامی کشور در اجرای وظایف اصلی خود در استخدام نیروها بر اساس شایستگی و توانایی داوطلبان به درستی عمل نمی‌کند. در اینراستا، نشانه‌هایی از تأثیر روابط خانوادگی، سیاسی و نظام تقسیمغنائم در فرآیند استخدام‌ها به وضوح قابل مشاهده است. این وضعیت نه تنها منجر به کاهش کیفیت خدمات دولتی می‌شود، بلکه باعث خروج نخبگان از کشور، دولت فربه و برزگ، بی‌عدالتی و هدر رفت منابع ملینیز می‌گردد.
از این رو، به نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی و دولت پیشنهادمی‌شود که در جهت اصلاح فرآیند استخدام، شفاف‌سازی قوانین و ایجادسازوکارهای معتبر برای سنجش شایستگی‌ها اقدام نمایند و همچنینبازنگری جدی در راندمان و کارایی این سازمان داشته باشند. این اقدامات می‌تواند به ارتقای عملکرد دستگاه‌های دولتی و خدمت‌رسانی بهتر به جامعه منجر گردد.