حمایت بی‌چون چرای دولت‌ها از صنعت خودروسازی، به چه قیمتی؟

تابناک کهگیلویه و بویراحمد، فرامرز پژوه فعال سیاسی، اجتماعی و کارشناس حوزه نفت و‌گاز طی یادداشتی به صنعت خودروسازی و حمایت بی‌ چون چرای دولت‌ها از این صنعت پرداخت. 

صنعت فرسوده و تحت مالکیت دولت یکی دیگر از مشکلات عمده کشور است. صنعت اتومبیل ایران که بیش از 50 سال تحت حمایت دولت‌ها بوده چه دستاوردی برای کشور داشته است؟ خودرهای تولید داخل، علاوه بر مسائل زیست محیطی، یکی از علل اصلی از بین رفتن سرمایه‌هایجانی و مالی کشور محسوب می‌شوند. در صورتی که انتقادی از طرف کارشناسان و متخصصین به وجود آید، دولت‌ها به مسئله اشتغال‌زاییاشاره می‌کنند. در حال حاضر، ماکزیمم افراد مشغول در خودرسازی کشور پنجاه هزار نفر می‌باشند. براساس گزارشات سازمان پزشکی کشور و دیگر داده‌های رسمی، سالانه نزدیک به 20 هزار نفر بدلیل تصادفات رانندگی ناشی از کیفیت پائین خودرهای تولید داخل جان خودشان را از دست می‌دهند. خسارت‌های مالی ناشی از تصادفات رانندگی در طول سال‌های 1394 تا 1401، علاوه بر مسائل و مشکلات اجتماعی و زیست محیطی،معادل 282 میلیارد دلار هزینه برای کشور در‌بر داشته است که معادل 8 درصد تولید ناخالص داخلی کشور است. (شکل 1).  

شکل 1: میزان خسارت جانی و مالی ناشی از تصادفات جاده‌ای در بازه سال‌های 1394 تا 1401

از مشکلات دیگر صنعت خودرو در کشور، مصرف خارج از استاندارد سوخت به دلیل فرسودگی صنعت خودرو و استفاده از تکنولوژی‌هایقدیمی و منسوخ شده است، برخلاف کشورهای دیگر مانند ترکیه، آلمان و فرانسه که رشد منفی در مصرف سوخت خودرو را تجربه کرده‌اند، کشور ایران، افزایش مصرف سوخت (بنزین، گازوئیل و گاز CNG) (دو برابر میانگین جهانی) را تجربه نموده است (شکل 2). طی سال‌های 1394 تا 1401، بطور میانگین 520 میلیارد لیتر سوخت با ارزش 238 میلیارد دلار در صنعت حمل و نقل (خودرو) مصرف شده است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که در طول این نه (9) سال، به میزان 260 میلیارد لیتر و به ارزش 119میلیارد دلار هدر رفت یا به عنوان مصرف اضافی صرف شده است.

شکل 2: میزان مصرف سوخت در صنعت حمل و نقل (خودرو) در بازه سال‌های 1394 تا 1401

مطمنا در ذهن مردم این سوال پیش می‌آید که با صرفه‌جویی در مصرف سوخت به میزان 119میلیارد دلار در طول هشت سال اخیر، چه فعالیت‌های در زمینه خودرو انجام می‌شد:

شکل 3: ارزش سهام شش خودروساز بزرگ دنیا (میلیارد دلار)

شکل 4: میزان واردات قطعات خودرو در طول سال‌های 1394 تا 1401(میلیارد دلار)

نتیجه گیری:

حمایت بیش از حد دولت‌ها از خودروسازان داخلی در گذشته، منجر به خسارات جانی، مالی و زیست‌محیطی با ارزش سالانه 55 میلیارد دلار برای کشور و مردم شده است.

بنابراین افزایش قیمت سوخت بهترین راه برای کنترل مصرف نیست بلکه همانگونه بارها این موضوع تکرار شده و نتیجه ای در برنداشته است. بهترین روش کنترل مصرف سوخت، افزایش واردات خودرهای باکیفیت در کوتاه مدت و اجازه ورود تکنولوژی های روز توسط خودرسازان برجسته دنیا در دراز مدت است. همچنین، آموزش فرهنگ رانندگی، ساخت خودرهای با کیفیت می‌تواند منجر به کاهش مصرف سوخت، تعداد تصادفات جاده ای و آلودگیزیست‌محیطی در کشور شود.