آوین آزادی_روزنامه نگار

نامش بر سر  زبان‌ها افتاد و به قاعده همه هیجان‌های این روزها، کم‌کم از یاد رفت؛ دختر 14ساله‌ای که قربانی خشونت خانگی فجیعی شد تا پدرش به همه همسایه‌ها، همشهر‌ی‌ها و دوستانش بفهماند که چقدر غیور است. هنوز خون رومینا خشک نشده بود که چند روز بعد برادری، خانه‌‌ای در رشت را آتش زد تا خواهرش را، که به ظن خودش لکه ننگی بود، زنده‌زنده در آتش بسوزاند؛ و سوزاند. اما آیا واقعا پدر رومینا امروز در ذهن 80میلیون ایرانی، غیور می‌نماید؟ آیا برادر دختر 18ساله رشتی امروز آبروی از‌دست‌رفته خانواده‌اش را برگردانده است؟  نابرابری‌ها نه فقط در ایران، که در همه جهان آنقدر گسترش پیدا کرده که زن‌کشی تبدیل به یک فرهنگ منحوس شده است. زنان نخستین قربانی‌های قتل‌های ناموسی به شمار می‌روند و خانه می‌تواند برای آنها نا‌امن‌ترین جای جهان باشد. کمیت آمار ایران اینجا هم می‌لنگد. هیچ‌کس به شکل منظم آماری از قتل‌های ناموسی در اختیار رسانه‌ها قرار نداده و نمی‌دهد و هرچه در دست داریم، آمارهایی جسته‌و‌گریخته از بعضی از سال‌ها و بعضی منابع خبری است.
 بر اساس برآورد صندوق جمعیت سازمان ملل اما سالانه 5‌هزار نفر در دنیا بر اثر قتل ناموسی جان‌شان را از دست می‌دهند که ایران از این فاجعه سهم بیشتری برای خود برداشته است. برخی رسانه‌ها نوشته‌اند که شایع‌ترین قتل‌ها در ایران مربوط به مسائل ناموسی و خانوادگی است؛ ۲۰درصد از کل قتل‌ها و ۵۰درصد از قتل‌های خانوادگی را از نوع ناموسی برآورد می‌کنند. واقعا اما در ایران چه خبر است؟ 

۴۵۰ قتل ناموسی در سال
 طبق آمارها 18.8درصد از قتل‌ها در سال92، با انگیزه‌های ناموسی و منکراتی بوده و خوزستان و فارس و آذربایجان شرقی از جمله استان‌هایی هستند که بالاترین آمار این قتل‌ها را داشته‌اند.
 در سال۱۳۸۸ و در شهر اهواز، ۱۵زن قربانی قتل ناموسی شدند که معادل ۲۴.۵درصد از کل قتل‌های سال۸۸ شهر اهواز است که البته این آمار نسبت به سال۸۴  که میزان قتل‌های ناموسی در اهواز ۳۵ درصد بوده، کاهش داشته است.
  برآورد ناشی از بررسی بعضی از مقالات دانشگاهی نشان می‌دهد که سالانه بین ۳۷۵ تا ۴۵۰ مورد قتل ناموسی اتفاق می‌افتد که در استان‌هایی با بافت سنتی شمار این قتل‌ها بالاتر از دیگر نقاط کشور است.
 خوزستان، کردستان، ایلام و سیستان‌‌وبلوچستان در رده‌های بالای رتبه‌بندی قتل‌های ناموسی قرار دارند.
  رئیس پلیس آگاهی استان خوزستان در اظهارنظری در سال 88گفته است ۴۰ درصد قتل‌های خوزستان ناموسی است. در آن سال‌ها، خوزستان پس از استان سیستان‌وبلوچستان، در رتبه دوم کشوری قتل‌های ناموسی قرار‌داشت.

20 درصد نگرش مثبت
 مقامات زیادی مسائل ناموسی را یکی از انگیزه‌های پرتکرار قتل در ایران دانسته‌اند؛ موضوعی که البته به ایران خلاصه نمی‌شود و در بسیاری از کشورهای منطقه، آفریقا و حتی کشورهای توسعه‌یافته اروپا هم رخ داده است.
 غلامحسین کرمی در مقاله‌ای به «تبیین جامعه‌شناختی پدیده قتل‌های ناموسی در استان خوزستان در سال‌های۱۳۹۰ الی ۱۳۹۴» پرداخته و ریشه‌های ۱۴۰قتل ناموسی رخ‌داده در این بازه زمانی را بررسی کرده‌ است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد در میان قاتلان، وابستگی به قبیله، پایگاه اجتماعی، خرده‌فرهنگ خشونت، نگرش به زن و حمایت شیخ‌ها از این قتل‌ها، از مهم‌ترین دلایل گرفتن جان یک انسان برآورد می‌شود. 
 بر اساس پژوهش محمداسماعیل ریاحی، دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران، حدود ۲۰درصد مردم مریوان در استان کردستان نگرشی مثبت نسبت به قتل ناموسی دارند.

20 درصد قتل‌ها توسط بستگان
  بر اساس نتایج پژوهش ریاحی و همکارانش با عنوان «بررسی جامعه‌شناختی نگرش به قتل‌های ناموسی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن در شهر مریوان» یک‌پنجم از پاسخگویان، نگرشی مثبت به قتل‌های ناموسی داشته‌اند (۲۷.۶درصد مردان و ۵.۳ درصدزنان)، درحالی‌که نگرش ۲/۳۸درصد (۲۸.۱درصد مردان و ۵۵.۶ درصد زنان) منفی بوده است.
 ۳۳درصد قتل‌ها توسط بستگان مقتولان انجام می‌شود. سرهنگ مصطفایی، معاون مبارزه با جرائم جنایی پلیس آگاهی در سال91 گفته است ممکن است در ذهن اغلب افراد اینچنین تصور شود که اغلب قتل‌ها با انگیزه مسائل ناموسی واقع می‌شوند درحالی‌که در بین قتل‌های کشف شده، حدود ۱۵درصد آنها با انگیزه مسائل غیراخلاقی، منکراتی و ناموسی است.
 بر اساس اعلام سردارمهدی معصوم‌بیگی، رئیس کمیته امنیتی و انتظامی معاونت اجتماعی و پیشگیری 7 انگیزه اصلی قتل در ایران، خیانت زوجین، اختلافات مالی- ملکی، مسائل ناموسی، نزاع و درگیری خیابانی، سرقت، قتل ناشی از مصرف مواد‌مخدر صنعتی و جنون‌آمیز و در آخر قتل قومی- قبیله‌ای (در روستاها) برآورد شده است.

هر روز یک قتل ناموسی در ایران
 برخی منابع خبری نوشته‌اند که روزانه یک قتل خانوادگی در کشور اتفاق می‌افتد.
  از ابتدای سال1394 تا پایان آن می‌توان حدود 94عنوان خبری یافت که در آن زنی به قتل رسیده است اما به سادگی نمی‌توان گفت چه تعداد از این قتل‌ها ناموسی بوده‌اند.
  آمار یکدیگر را نقض می‌کنند و تقریبا آمار هر سال با سال دیگر تفاوت فاحشی دارد. اردیبهشت سال۱۳۹۳ هادی مصطفایی، معاون وقت مبارزه با جرایم جنایی پلیس آگاهی گفته بود که حدود ۱۹درصد قتل‌ها در کشور با انگیزه ناموسی صورت می‌گیرد. به گفته این مقام پلیس، حدود ۶۲درصد مقتولان زن به‌دست بستگانشان به قتل رسیده‌اند، که البته احتمالا اشاره‌ای به آمارهای همان سال است.
  بر اساس مقاله‌ای که در شماره پاییز۱۳۹۸ فصلنامه «پژوهش‌های اطلاعاتی و جنایی» منتشر شده، نتـایج تجزیـه و تحلیل آمار جرائم نشان می‌دهد که قتل‌های ناموسی در بازه زمانی ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵، به‌ ترتیب در استان خوزستان شامل 39.1درصد، کرمانشاه 40درصد و ایلام 40درصد از کل قتل‌های واقعه در سطح استان را به‌خود اختصاص داده‌اند. 
  منابع غیررسمی می‌گویند حدود ۲۰درصد از کل قتل‌ها و ۵۰درصد از قتل‌های خانوادگی در ایران به مسائل جنسی و ناموسی مربوط می‌شوند.
  یک‌سوم قتل‌های ناموسی با سلاح سرد رخ می‌دهد. 

نیمی از قتل‌های خانوادگی ناموسی است
شایع‌ترین قتل‌ها در ایران مربوط به مسائل ناموسی و  خانوادگی است 20 درصد ازکل قتل‌ها و 50 درصد از قتل‌های خانوادگی از نوع ناموسی است