تابناک گیلان / اعداد و ارقام سرنوشت‌ساز لايحه بودجه سال 96، از روز يکشنبه که رئيس‌جمهوري اين لايحه را به مجلس تقديم کرد در بوته نقد و بررسي صاحب‌نظران اقتصادي قرار گرفته است.
نرخ دلار سه‌هزار‌و300 توماني، تحقق 112 هزار ميليارد تومان درآمد حاصل از ماليات و نفت 50 دلاري در بودجه سال آينده، فضایي خاکستري از اقتصاد سال آينده به تصوير مي‌کشد. پيش‌بيني تحقق درآمدهاي نفتي هم که در بودجه سال 96 حدود 111 هزار ميليارد تومان اعلام شده، بحث‌هاي متفاوتي در اظهار‌نظرهاي کارشناسي به‌راه انداخته است.
در اين رابطه، مسئله اصلي وابستگي يا کاهش وابستگي بودجه به درآمدهاي نفتي است.
بسياري از کارشناسان، قيمت 50 دلاري نفت و نرخ سه هزار و 300 تومان براي
دلار را منطقي مي‌دانند، درعين‌حال بر اين باور هستند عمر دولت روحاني به
تحقق رؤياي تک‌نرخي‌شدن ارز کفاف نمي‌دهد. ديروز رئيس سازمان برنامه‌وبودجه
هم با اخباري درباره لايحه بودجه سال 96 به جمع خبرنگاران آمد. محمد‌باقر
نوبخت، به چند مورد حياتي در اقتصاد ايران اشاره کرد؛ نرخ رشد اقتصادي،
تورم و نقدينگي. آن‌طور که پيش‌بيني شده است سال آينده نرخ رشد اقتصادي به
7,7 درصد، نرخ تورم به 7,6 درصد و رشد نقدينگي به 19 درصد خواهد رسيد.
ارز چه زماني تک‌نرخي ميشود؟
بر‌اساس پيش‌بيني‌هاي آقاي سخنگو، همچنين سال آينده رشد سرمايه‌گذاري هم 12,3 درصد خواهد بود. نگاه نوبخت به چشم‌انداز اقتصادي ايران در سال 96 مثبت است؛ خوشبيني‌ای که قدري با حساب و کتاب کارشناسان با درنظرگرفتن وضعيت فعلي اقتصاد جور در‌نمي‌آيد. نوبخت مي‌گويد: سال آينده، يکسان‌سازي نرخ ارز در محدوده دلار سه هزار و 300 توماني محقق ميشود. دولت پيش‌ازاين هم وعده داده بود نرخ ارز تا پايان امسال تک‌نرخي شود. اين درحالي است که پويا جبل‌عاملي، کارشناس اقتصادي، در گفتوگو با مهر مي‌گويد: دولت يازدهم، رؤياي ارز تک‌نرخي را خواهد ديد، اگرچه از صحبت‌هاي رئيس سازمان مديريت و برنامه‌ريزي کشور هم اين‌طور برمي‌آيد که يکسان‌سازي نرخ ارز در سال آينده امکان تحقق خواهد داشت.
درعين‌حال، محمدرضا برادران‌شرکا، رئيس اسبق سازمان مديريت و برنامه‌ريزي، دراين‌باره گفته است: بايد توجه داشت در کنار نرخ سه هزار و ۳۰۰ توماني دلار در سال آينده، بايد به موضوع تک‌نرخي‌شدن نرخ ارز نيز به‌صورت جدي توجه شده و پياده‌سازي اين سياست دنبال شود؛ البته دولت وعده داده تا پايان امسال، ارز را تک‌نرخي کند که با توجه به مجموع نرخ‌هايي که در بازار و مرجع اکنون مشاهده مي‌کنيم، قيمت در نظر گرفته‌شده براي دلار در بودجه منطقي است. محمدقلي يوسفي، تحليلگر صنعتي، هم دراين‌باره معتقد است: بايد شرايط لازم براي تک‌نرخي‌کردن ارز در اقتصاد ايجاد شود که به‌طور خودکار، ارز تک‌نرخي شود ولي اين‌چنين نيست که دولت ارز را تک‌نرخي کند، بلکه بايد شرايط آن وجود داشته باشد و آن هم زماني پديدار ميشود که توليد زياد شود و شرايط بين‌المللي بهبود يابد، درحالي‌که اکنون شرايط بين‌المللي خوبي نداشته و توليد مناسب نيست؛ اين دو، فضاي ارز تک‌نرخي را ايجاد نمي‌کنند؛ اين در شرايطي است که در سال‌هاي بعد از جنگ، بارها خواسته‌ايم ارز را تک‌نرخي کرده و روي همان نرخ نگه داريم اما اين موفقيت حاصل نشده و بعد از گذشت مدتي، ارز دوباره چندنرخي شده است.
اقشار آسيب‌پذير نبايد در فرايند توسعه له شوند
موارد ديگري از بررسي بودجه سال 96 در صحبت‌هاي رئيس سازمان برنامه‌وبودجه کشور شنيده شد. اين مقام مسئول مي‌گويد: از هزينه‌ها در سال آينده، دولت ٧٢ هزار و ٤٠٠ ميليارد تومان را براي رفاه اجتماعي از جمله بيمه تأمین اجتماعي، کميته امداد و بهزيستي اختصاص داده شده است زيرا توسعه را به‌قيمت گرسنه‌تر نگه‌داشتن مردم پيگيري نمي‌کنيم و اقشار آسيب‌پذير نبايد در چرخ‌دنده‌هاي توسعه له شوند.
معاون رئيس‌جمهوري، در توضيح جزئيات لايحه بودجه سال ۹۶ کل کشور ادامه داد:
٤٧ هزار و ٣٠٠ميليارد تومان هم در حوزه آموزش و تحقيقات هزينه خواهيم کرد
که تأکيد مقام معظم رهبري هم هست؛ بنابراين ما به‌دنبال توسعه اقتصادي
نيستيم بلکه به‌دنبال توسعه انساني هستيم و به‌زودي الگوهاي دولت در حوزه
توسعه را رونمايي مي‌کنيم که صرفا اقتصادي نيست بلکه توسعه فرهنگي، اجتماعي
و مسائل دفاعي و امنيتي را دربر مي‌گيرد و نمي‌توان اين بودجه را کم کرد.
سومين محل مصرف بودجه نيز در بخش دفاع و امنيت است که ١٧ هزار و ١٥٥
ميليارد تومان را دربر مي‌گيرد.
پيش‌بيني درآمد ۱۵۹ هزار ميليارد توماني در سال۹۶
به گفته نوبخت، درآمدهاي سال جاري ١٥٧هزار‌ميليارد تومان است که سال آتي ١٥٩ هزار ميليارد تومان پيش‌بيني شده و ماليات به اندازه تورم افزايش يافته زيرا نبايد بودجه غيرواقعي باشد. او ادامه داد: سال قبل ٢٢٠ هزار ميليارد تومان پيش‌بيني منابع بود که ٢٠٢ هزار ميليارد تومان آن تحقق يافت.
کسري 11,8 هزار ميليارد توماني دخل و خرج يارانه نقدي
رئيس سازمان برنامه‌وبودجه کشور درباره تبصره هدفمندي يارانه‌ها هم اظهار کرد: تغييراتي که در مجلس ممکن است به‌صورت غير‌اجرائي انجام شود نبايد رخ دهد. او ادامه داد: مصوبه‌اي را از مجلس شوراي اسلامي درخواست و اخذ کرديم تا به دولت اجازه دهد سقف ۴۸ هزار ميليارد تومان از محل افزايش قيمت‌ها را از محل بودجه عمومي تأمين مالي کرده و آن را براي پرداخت يارانه نقدي و غيرنقدي به جامعه هدف برای حمايت از اقشار کم‌درآمد و توليد اشتغال هزينه کند. نوبخت تصريح کرد: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي، مدل‌هايي را طراحي کرده است تا مطمئن شويم يارانه هيچ نيازمندي قطع نشود. اجازه داريم از رديف متفرقه براي پرداخت يارانه‌ها به مقدار مورد نيازمان استفاده کنيم. نوبخت با اشاره به اينکه قانون تکليف کرده است يارانه غير‌نيازمندان را قطع کنيم، گفت: در يک مرحله، يارانه حدود سه تا چهار ميليون نفر حذف شد اما يارانه تعدادي از آنان را دوباره برقرار کرديم. او اظهار کرد: عملکرد دريافت و پرداخت يارانه‌ها به نحوي است که ماهانه سه هزار و ٤٠٠ ميليارد تومان يارانه نقدي به ٧٧ ميليون نفر پرداخت مي‌کنيم، يعني جمعا در سال ۹۶ بايد بالغ بر ۴۰هزار و ۸۰۰ ميليارد تومان يارانه نقدي پرداخت کنيم که پرداخت از سه محل شرکت پالايش و پخش، شرکت گاز و توانير تأمين ميشود، به‌طوري‌که ٢١ هزار ميليارد تومان متعلق به پالايش و پخش، هشت هزار ميليارد تومان برای شرکت گاز و دو هزار و ٢٠٠ ميليارد تومان هم متعلق به توانير است که البته توانير را نمي‌گيريم و به حساب يارانه توليد قرار مي‌دهيم. مکانيسم اجرائي آن هم اين‌گونه است که توانير مي‌گيرد و ما دوباره تخصيص مي‌دهيم.
اين مقام مسئول ادامه داد: کسري درباره هدفمندي، اين است که ما نمي‌توانيم يارانه را نپردازيم اما رديف متمرکز يارانه را داريم و مجلس به ما اعلام کرده هر مقدار را از محل افزايش قيمت دريافت کرديم و هر مقداری که کم داشته باشيم، از رديف عمومي بودجه هدفمندي يارانه‌ها برداشت کنيم و اين برداشت غيرمجاز از خزانه نيست.
او درباره سياست‌هاي ايجاد اشتغال هم اظهار کرد:
سرمايه‌گذاري مي‌تواند شغل مستمر ايجاد کند ولي روند عرضه نيروي کار افزايش
يافته است؛ البته هزار ميليارد تومان در نظر گرفته‌شده در بودجه، يارانه
سود تسهيلات خواهد بود.
راه حقوق‌هاي نجومي را بستيم
معاون رئيس‌جمهوري همچنين در واکنش به سخنان رئيس ديوان محاسبات مبني‌بر امتناع برخي مديران نجومي‌بگير از استرداد وجوه اضافه گفت: مبارزه با فساد از طريق شفاف‌سازي است و تمامي دستگاه‌هاي اجرائي نمي‌توانند دريافتي را غير از خزانه‌داري کل نگهداري کنند زيرا سيستم کنترلي از طريق ديوان محاسبات است و سامانه‌اي طراحي‌شده که همه افراد هر دريافتي را با هر عنواني دريافت مي‌کنند، حتي اگر دو ساعت تدريس باشد، بايد در سامانه مشخص شود. او تصريح کرد: همه پول‌ها بايد در سامانه ثبت باشد و مقامات بايد زير 10 ميليون تومان دريافت کنند و همه راه‌هاي تخلف را بستيم و به دستگاه‌هاي نظارتي نيز مجوز نظارت داده‌ايم.
سقف حقوق وزرا، ۱۰ ميليون تومان است
نوبخت در پاسخ به سؤالي درباره دريافت حقوق ۱۴ تا ۱۶ ميليون توماني يک وزير تصريح کرد: سقف دريافتي وزرا، 10 ميليون تومان است و اگر فردي بالاتر مي‌گيرد، ديوان محاسبات نظارت خواهد کرد؛ اين در شرايطي است که پرونده ۹۳ هزار و ۴۷۰ نفر درباره حقوق‌هاي نامتعارف بررسي شده و ۹۳ هزار نفر با توجه به رقم ۲۰ ميليون تومان تخلفي نداشتند. به گفته او، ۳۷۰ نفر، بالاي ۲۰ ميليون تومان حقوق گرفته‌اند که بالاترين رقم آن ۶۰ ميليون تومان است؛ فرض کنيد بحث قانوني و غير‌قانوني بودن نيست؛ بلکه حقوق بالاي ۲۰ ميليون تومان نجومي تلقي ميشود که عمدتا نيز در بانک‌ها و شرکت‌ها وجود داشت. ۲۳ ميليارد تومان از اين حقوق‌ها بازگشته و حتي اگر يک ريال هم غير‌قانوني باشد، برخورد مي‌کنيم.
نوبخت همچنين ادامه داد: اگر فردي تصور مي‌کند که
فعاليتش در بخش خصوصي، منجر به دريافت حقوق بيشتر خواهد شد، جواب دولت اين
است که از آنها تشکر مي‌کنيم و اجر شما با خدا. برويد در بخش خصوصي کار
کنيد. وضعيت ما همين است و همين فاصله‌ها بايد باشد. مسئولان بيش از آنچه
دريافت مي‌کنند، هزينه مي‌پردازند اما اعتقاد داريم بايد با کارکناني
مقايسه شويم که بيش از چند ميليون تومان حقوق نمي‌گيرند.
انتقاد مجلسي‌ها از لايحه بودجه 96
نوبخت مانند هربار تلاش کرد فضايي مثبت از وضعيت اقتصادي کشور را حتي در سخت‌ترين شرايط به تصوير بکشد. او در نشست روز گذشته‌اش با خبرنگاران هم بارها اعداد و ارقام لايحه بودجه 96 را براي خبرنگاران تفسير و اين‌طور تعبير کرد که بودجه سال 96 واقعي است و پيش‌بيني‌ها محقق خواهد شد اما نه‌تنها بسياري از کارشناسان اقتصادي به برخي موارد لايحه بودجه انتقاد داشتند که بهارستان‌نشينان هم که حالا توپ در زمين آنها افتاده به بخش‌هايي از اين لايحه انتقاد دارند.
شرکت‌هاي دولتي بودجه سال ۹۶ را مي‌بلعند
عضو هيأت‌رئيسه کميسيون اقتصادي مجلس در گفتوگو با خانه‌ملت گفته است: همانند گذشته، بودجه جاري کشور زياد بوده و در بودجه ۹۶، حدود ۸۶ درصد است. سيدحسن حسيني‌شاهرودي، با اشاره به درنظرگرفتن قيمت سه‌هزار و300 توماني براي ارز در بودجه سال 96 گفت: دولت ادعا دارد که قصد تک‌نرخي‌کردن ارز را دارد و اين با شرايط اقتصادي و سياسي کنوني امکان‌پذير نيست و نمي‌توان به آن ثبات بخشيد و دولت فقط مي‌تواند نرخ دولتي را به نرخ آزاد نزديک کند و در شرايطي که قيمت ارز به سه‌هزار و900 تومان رسيده است، قيمت دولتي با قيمت بازار بايد تطابق پيدا کند. حسيني‌شاهرودي با اشاره به نقاط منفي بودجه سال 96 افزود: متأسفانه همانند گذشته، بودجه جاري کشور زياد بوده، در بودجه 96، حدود 86درصد است و حدود 14 درصد مربوط به تملک دارايي است و دولت حجم زيادي از بودجه را مي‌بلعد تا براي 14 درصد کار کند که بر‌اساس سابقه سنواتي، اين 14 درصد هيچگاه محقق نشده است.
محمد جعفري‌ايمن‌آبادي هم گفته است: تقريبا ميزان نفت و ماليات در لايحه
بودجه با هم برابر ديده شده که دليل آن افزايش قيمت نفت و پيش‌بيني ادامه
رکود براي کاهش درآمد اصناف از اين حيث است که مشاغل نمي‌توانند ماليات
بدهند. اين نماينده مردم در مجلس دهم، با تأکيد براينکه کميسيون تلفيق باز
به سمت اين حرکت خواهد کرد که سهم نفت را در بودجه کاهش دهد، گفت: انتظار
اين بود که ميزان نقش نفت در بودجه بيش از 20 تا 25 درصد نشود؛ ظاهرا اين
موضوع تحقق نيافته است. نماينده مردم شاهرود و ميامي در مجلس شوراي اسلامي
با بيان اينکه بانک مرکزي نتوانسته است، قيمت ارز را کاهش دهد و فقط
توانسته ثباتي نسبتي به اين بازار دهد، افزود: البته در يک ماه اخير، بازار
ارز نوساناتي داشته و قيمت دولتي غيرواقعي بوده که این، ايجاد رانت و فساد
مي‌کند و بايد نرخ ارز، سريع‌تر تک‌نرخي شده و به‌صورت واقعي در بودجه
تنظيم شود؛ بعضي نظرات مثبت هم درباره لايحه بودجه سال آينده وجود دارد.
استمرار رشد اقتصادي در بودجه۹۶
محسن بيگلري، نماينده مردم سقز در مجلس شوراي اسلامي، هم با اشاره به محتويات لايحه بودجه 96 کل کشور گفت: دولت برنامه جامعي را با هدف دستيابي به رشد اقتصادي فراگير و ضدفقر تدوين کرده که ارائه به موقع بودجه سال آتي، نخستين گام از اين مجموعه اقدامات است. او با بيان اينکه در سال 96، ادامه رشد صادرات نفت مانند سال 92 نيست، تصريح کرد: دولت در بودجه 96، استمرار رشد اقتصادي ايجادشده در سال جاري را مدنظر قرار داده است؛ ازاين‌رو، بايد از تکيه به درآمدهاي نفتي دوري کند. او با تأکيد براينکه ارائه خدمات از محل بودجه عمومي، يکي از نقاط قوت بودجه 96 است، افزود: با توجه به محدوديت منابع با کاهش هزينه‌هاي عمومي و جاري، دولت سعي کرده سال آتي رشد اقتصادي را بيشتر کند.
بيگلري با اشاره به بخش ديگري از بودجه 96 کل کشور، درباره استفاده از توان بخش غيردولتي تأکيد کرد: فعال‌کردن منابع بودجه بخش غيردولتي در راستای تجهيز بيشتر منابع در اقتصاد و ايجاد رشد و تحرک اقتصادي از برنامه‌هاي مورد استقبال است.
بودجه 96 زیر ذره بین کارشناسان و مجلسی‌ها
محمدرضا برادران شرکا، رئیس اسبق سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی: با توجه
به تحولاتی که در بحث بازار نفت رخ داده و رشد اقتصادی‌ای که در کشورهای
دنیا شاهد هستیم، نرخ ۵۰ دلاری برای هر بشکه نفت و ۳۳۰۰ تومانی برای هر
دلار در این لایحه منطقی است.
- حسن خوشپور، مدیرکل سابق دفتر امور بنگاه‌ها و خصوصی‌سازی سازمان مدیریت و
برنامه‌ریزی: دولت در حال حرکت به سمت واقعی شدن نرخ ارز در محاسبات خود
است و به‌نظر می‌رسد نرخ دلار ۳۳۰۰ تومانی منطقی است.
- محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران: نرخ دلار پیشنهادی دولت در
بودجه سال ۹۶ دور از سیاست تک‌نرخی شدن ارز است. تفاوت ۱۰ تا ۱۵ درصدی نرخ
ارز بودجه و ارز آزاد به تولید و صادرات لطمه می زند.
- غلامعلی جعفرزاده‌ایمن‌آبادی، نماینده مردم رشت در مجلس: میزان درآمد
ناشی از نفت و مالیات در لایحه بودجه با هم برابر دیده شده است. انتظار این
بود که میزان نقش نفت در بودجه بیش از 20 تا 25درصد نشود که ظاهرا این
موضوع تحقق نیافته است.
- محمدرضا رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس: اجرای اصل «۴۴» قانون
اساسی ازسوی دولت در قانون بودجه ۹۶ کل کشور می تواند اقتصاد کشور را متحول
کند. همچنین دولت در این لایحه به پروژه های عمرانی بااستفاده از توان بخش
خصوصی توجه کرده است.
- شهرام کوسه‌غراوی، عضو کمیسیون عمران مجلس: تکمیل پروژه‌ها با تزریق
منابع بخش خصوصی می‌تواند به کاهش بیکاری در کشور کمک کند. در این شرایط
توجه دولت به بخش خصوصی و فعال کردن پروژه های عمرانی با واسطه توان این
بخش می‌تواند بسیاری از گره‌های اقتصادی را باز کند.