به گزارش تابناک قم، شاید وقتی در خیابان راه میروید و یک باد ملایم حجم وسیعی از گردوغبار را راهی ریههای شما میکند، ذهنتان به سوی کشورهایی مانند عراق و سوریه میرود و مشکلات استانهای مرزی. واقعیت اما این است که کارشناسان بیش از 70 درصد آلودگی هوا در قم را به عوامل درون استان و شکلگیری کانونهای تولید ریزگرد در اطراف شهر قم نسبت میدهند.
اگر از دلایل ایجاد این وضعیت که بارها هم مطرح شده بگذریم، یکی از بهترین راهها برای مقابله با ریزگرد ایجاد پوشش گیاهی مناسب و مقاوم در مناطق بیابانی است تا با تثبیت خاک، مانع از بروز گردوغبار شوند.
اقدامهای مربوط به توسعه پوشش گیاهی اما خیلی کند صورت میگیرند و نگرانی اصلی بیشتر بودن سرعت بیابانزایی از فعالیتهای بیابانزدایی است. مشکل دیگر اشتباه بودن برخی از اولویتها به زعم کارشناسان است. در سالهای اخیر بیشترین فعالیتهای بیابانزدایی در غرب شهر قم صورت گرفته در حالی که برخی کارشناسان معتقدند شرق شهر قم در اولویت است.
اجرای طرح در غرب قم
«یحیی زارع»، مدیرکل هواشناسی استان قم، یکی از این افراد است. وی درباره اقدامهای پراکندهای که در زمینه ریزگردها در قم صورت گرفته است، اظهار کرد: منابع طبیعی استان قم برای بیابانزدایی یک طرح مطالعاتی برای غرب استان تهیه کرد و اعتبارهایی هم گرفتند و کارهایی هم انجام دادند و این در حالی است که ما سمت شرق استان مشکل ریزگردها را داریم.
«سیداحمد شفیعی»، معاون فنی اداره کل محیط زیست استان قم، هم معتقد است اولویتهای قم از نظر ریزگرد کانونهای شرقی شهر قم هستند. به ویژه کانونی از حسینآباد میشمست و جاده سراجه شروع شده و تا جاده کاشان و منطقه آب شیرین ادامه دارد. در این محدوده کانونهای بسیار فعالی وجود دارند که از نظر هواشناسی بسیار مهم هستند و هرازگاهی هوای قم را تا مرز خطرناک میبرند.
وی با بیان این که هم در ضلع شرقی قم کانونهای ریزگرد داریم و هم در ضلع غربی قم اضافه کرد: با این حال کانونهای شرقی هم فعالتر هستند و هم وسعت و تعداد بیشتری دارند. در ضلع غربی قم فقط یک کانون داریم که چسبیده به شهر قم است اما در ضلع شرقی 4 یا 5 کانون مختلف داریم که فعالیتهای متفاوتی هم دارند. در تابستان هم معمولاً بادهای شرقی موجب ایجاد ریزگرد میشوند.
این کارشناس محیط زیست افزود: یک کانون در غرب شهر قم وجود دارد که کاملا متصل به شهر است. درست است که یک کانون است و چندان هم فعال نیست اما با توجه به نزدیک بودن به شهر بادهای محلی معمولا گرد و خاک بسیاری در آن محدوده ایجاد میکنند.
معاون فنی اداره کل محیط زیست استان قم ادامه داد: منابع طبیعی برای از بین بردن این کانون گردوغبار کار را آغاز کرده و از سمت کوهنمک به صورت لکهای پوشش گیاهی ایجاد میکند که تقریبا طرحهای موفقی بودهاند.
شفیعی با اشاره به این که بحث اولویت یک نکته بسیار ریز کارشناسی دارد که مورد منازعه است گفت: اگر از دیدگاه زمینشناسی به موضوع ریزگرد نگاه کنیم یک چیز اولویت دارد و از دیدگاه هواشناسی ممکن است موضوع متفاوت باشد.
وی افزود: این مناقشه بین منابع طبیعی و هواشناسی در استان قم همیشه وجود داشته است. هواشناسی میگوید کانونهایی مهم هستند که بر اساس شبیهسازیهای نرمافزاری شهر قم را متأثر کند. منابع طبیعی بر اساس وضعیت عرصه و زمین مدیریت بحران انجام داده و نقشهها را بر اساس جنس خاک تنظیم میکند و ممکن است منتقل شوند به مناطقی که جمعیت در آن مستقر نیست.
به گفته وی اجرا در دست منابع طبیعی است و بر اساس الگوی کاری خودش پیش میرود در حالی که هواشناسی معتقد است باید آنالیز هواشناسی هم به دنبال مطالعات زمینشناسی بیاید.
نگرانی از عدم تناسب بین سرعت بیابانزایی و مهار آن
این کارشناس محیط زیست معتقد است نکته نگرانکننده در این زمینه سرعت انجام این اقدامها در کنار اولویتبندی است.
وی در این زمینه اظهار کرد: احتمال دارد سرعت بیابانزایی و تولید چشمههای القای ریزگرد از سرعت دستگاهها در مهار بیابانزایی بیشتر باشد و این نگرانکننده است. کارهایی که انجام میشود در واقع تناسبی با نیازهایی که در این زمینه داریم ندارد.
منابع طبیعی استان قم اما معتقد است تناسب درستی میان اقدامهای شرقی و غربی در مهار بیابانزایی وجود دارد.
«محمدتقی سجادی» مدیرکل وی با بیان این که باد غالب قم غربیشرقی است گفت: این باد از مهرماه تا اوایل بهار ادامه دارد و فقط در 3 ماه تابستان باد از سمت شرق به شهر برمیگردد و از آنجا که تابستان است و زمین خشک، گرد و خاک به همراه میآورد.
مدیرکل منابع طبیعی استان قم فعالیتهای بیابانزدایی در شرق قم را از برنامههای آینده این دستگاه میداند.
به گفته وی سازمان جنگلها و مراتع 8 میلیارد تومان برای این پروژهها در نظر گرفته که در صورت تخصیص 5 هزار هکتار بیابانزدایی در این مناطق صورت خواهد گرفت.
وی افزود: تاکنون هم در اراضی سمت کوهنمک کمتر از 4 هزار هکتار بیابانزدایی انجام شده اما در حسینآباد میشمست 7 هزار هکتار کار شده و این نشان میدهد توجه به شرق قم بهاندازه کافی صورت گرفته است.
اگر نگاهی به وضعیت پارکهای جنگلی هم بیندازیم غرب شهر قم وزنه سنگینتری نسبت به شرق شهر دارد. پارک ثامن در شرق شهر قم 400 هکتار است که 110 هکتار آن جنگلکاری شده است اما در سمت دیگر شهر قم پیرامون منطقه نیروگاه 400 هکتار پارک جنگلی داریم. بوستان غدیر و بوستان علوی در جنوب شهر هم بیش از 110 هکتار مساحت دارند. اینها در حالی است که در طرح ساماندهی ورودی جعفریه نیز باز در سمت غرب شهر قم بیش از 200 هکتار درختکاری خواهیم داشت در حالی که سمت شرق قم نیاز به توسعه کمربند سبز و جلوگیری از نفوذ گرد و خاک دارد.
این ارقام نشان میدهد بحران دشت مسیله باید در میان مسئولان جدیتر دیده شود و جدا از اقدامهای درست یا نادرست گذشته، برنامههای آینده با همه قدرت اجرایی و مطالبهگری استان به مرحله اجرا درآید.
منبع: همشهری