عظمت ماه میهمانی خداوند را می توان در خانه های کپری، گلی
و کوچک روستاهای سیستان و بلوچستان به خوبی نظاره کرد، سادگی و لطافت خاص
حاکم بر این خانه ها و عبادات خالصانه مردم عاشق نشان از عشق و علاقه وصف
ناشدنی به معبود دارد.
زیبایی ماه رمضان و گشوده بودن درهای رحمت الهی
در این ماه عزیز را مردان و زنان و جوانان و کودکان بلوچ و سیستانی بهتر حس
می کنند زمانی که شاهد برگزاری آیین چمروک در بلوچستان و رمضو الله (رمضان
خوانی) در شمال استان هستند، آیین هایی چند صد ساله که پدران و پدرپیشه
گان در این خطه بنا بر اعتقاد راسخ خود آن را انجام داده و به نسل های بعدی
سپرده اند اینک نسل جدید با عشق به رب العالمین ادامه دهنده راه پیشینیان
خود هستند.
چمروک در بلوچستان نشانی است از استقبال و اشتیاق مردم به
ماه مبارک رمضان، چمروک روایتی از باورهای دینی مردم بلوچستان است، روایتی
رمضانی و یک آیین کهن که بویی خدایی می دهد.
هر شهر و منطقه ای در
بلوچستان با آیینی خاص جوانان تیز بین را انتخاب کرده و برای رویت هلال ماه
رمضان به آنان ماموریت می دهند، به چشم این جوانان سرمه ای رمضانی و تبرک
کشیده می شود و در اواخر ماه شعبان به بلندی های هر روستا و آبادی می روند و
با چشم طبیعی ماه خجل و فرو رفته در نقاب شب را دنبال می کنند.
رمضان
خوانی نیز یکی از سنت های زیبای منطقه سیستان است بر اساس این سنت تعدادی
از مردم به ویژه جوانان و نوجوانان گرد هم آمده و در هنگام سحرگاه یا بعد
از افطار به طور دسته جمعی (گروه های 5 یا 6 نفره) با مراجعه به درب خانه
ها نواهای محلی همچون: رمضو الله الله رمضو. رمضو اومده مهمونش کُنهِ، گوو
گوساله ره قربونش کُنهِ یا خروس یکساله ره قربونش کنه (رمضان خدا آمده،
مهمانش کنید و گاو و گوساله و یا خروس یک ساله را قربانش کنید) را می
خوانند.
این سنت در حقیقت نشاندهنده اهمیت ماه مبارک رمضان در سیستان و
کمک به هم نوعان است، نوای رمضان خوانان نیز به نوعی هشداری برای فراموش
نکردن آن و بیداری مردم در هنگام سحر است.
مردم نیز به پاس این نواها
مقداری نان یا مواد خوراکی در حد توان خود به این افراد هدیه می کنند و
نواهای محلی آنان را با ابیاتی مشخص جواب می دهند، افرادی که توان مالی
کافی نیز ندارند با دادن کاسه ای آب از این افراد پذیرایی می کنند.
اعضای
گروه رمضان خوان معمولا مواد غذایی و اقلامی که از مردم دریافت می کنند در
صورت نیاز بین خودشان و یا مستمندان محله تقسیم می کنند.
آیت الله
عباسعلی سلیمانی نماینده ولی فقیه در سیستان و بلوچستان با اشاره به برکات و
خیرات ماه مبارک شعبان و رمضان گفت: شعبان ماه پیامبر (ص) و ماه استقبال
از رمضان المبارک است که باید از این ماه بهترین استفاده را ببریم.
امام
جمعه زاهدان اظهار داشت: حضرت محمد (ص) در آخرین جمعه ماه شعبان برای
مسلمانان درباره فضیلت ماه مبارک رمضان به کرات سخن گفتند و این نشان دهنده
اهمیت ماه مبارک رمضان و شعبان است.
عضو خبرگان رهبری تصریح کرد:
همانگونه که پیامبر گرامی (ص) آخرین جمعه ماه شعبان را روز یادآوری ماه
مبارک رمضان قرار دادند امام خمینی (ره) نیز جمعه آخر ماه مبارک رمضان را
روز قدس اعلام کردند.
امام جمعه زاهدان اضافه کرد: عظمت ماه مبارک رمضان در نزول قرآن کریم در شب قدر است و در واقع رمضان ظرف نزول قرآن است.
نماینده
ولی فقیه در سیستان و بلوچستان با بیان اینکه قلب رمضان 'شب قدر' به عنوان
شب نزول قرآن است، افزود: شب قدر شب تجلی دو عنصر از هم جدا نشدنی 'قرآن
صامت و قرآن ناطق' است.
آیت الله سلیمانی گفت: استفاده نکردن از فرصت
ماه مبارک رمضان برای پاک کردن دل و روح موجب حسرت در دنیا و آخرت خواهد شد
به همین سبب باید برای ماه مبارک رمضان برنامه ریزی مدون داشته باشیم.
سیستان
و بلوچستان را باید با سنت های آن به ویژه سنت های مذهبی شناخت زیرا این
سنت ها در طول زمان تازه و دست نخورده مانده اند و اینک نیز به بهترین شکل
در منطقه اجرا می شوند.
***آیین ها و سنت های زیبای مردم خاش در ماه رمضان
مردم
خداجوی شهرستان خاش سیستان و بلوچستان در لحظات نورانی و با برکت ماه
مهمانی خداوند، آیینها و سنت های زیبایی را به جای می آورند.
مردم مومن
و روزه دار شهرستان مرزی خاش در ماه های مبارک شعبان و رمضان با گرفتن
روزه های مستحبی، غبارروبی و عطرافشانی مساجد، آغاز جلسات ترجمه و تفسیر
قرآن کریم و خرید مایحتاج ماه مبارک رمضان با آمادگی کامل به استقبال ماه
میهمانی خدا می روند.
افزون بر 500 مسجد در این شهرستان مرزی سیستان و
بلوچستان برای پذیرایی از مهمانان خانه و حرم امن الهی آماده شده اند و در
طول ماه مبارک رمضان محافل قرآنی و جلسات دعا و نیایش برگزار می شود.
اقامه
نماز 20 رکعتی تراویح این مساجد با بهره گیری از حدود یک هزار حافظ و قاری
قرآن کریم یکی از سنت هایی است که از دیرباز تاکنون در میان مردم اهل سنت
این منطقه رواج داشته است.
نماز تراویح بعد از ادای فریضه ی عشا به
صورت نمازهای دو رکعتی و در 20 رکعت خوانده می شود و در طول شب های ماه
مبارک رمضان، حافظان کلام وحی در این نماز به تلاوت قرآن کریم می پردازند و
در دهه آخر ماه مبارک رمضان، جشن های ویژه ختم کتاب آسمانی قرآن کریم در
مساجد گرفته می شود.
نوای دلنشین تلاوت قرآن کریم توسط حافظان این کتاب
الهی در ماه مبارک رمضان به ویژه شب های این ماه بزرگ در نقاط مختلف این
شهرستان طنین انداز است.
حضور نمازگزاران روزه دار در مساجد در وقت افطار از دیگر سنت های حسنه ای است که اکثر مردم شهرستان خاش به آن پایبندند.
مردم
این شهرستان روزه خود را با آب، خرما، حلوای خرما، آب شربت، چلبک ( نوعی
نان که توسط خانم های خانه دار با خمیر آرد، روغن و شکر پخت می شود)
زولبیا، بامیه و نان گرم افطار می کنند.
خوراک آش، سوپ، آبگوشت، قورمه
سبزی، خوراک بنه و ماست و کشک از مهم ترین غذاهایی است که مردم شهرستان خاش
در وقت افطار و سحر استفاده می کنند.
نواختن طبل و خواندن اشعار ویژه
در وقت سحر از رسم های گذشته ی مردم این دیار بوده که تا حدود 20 سال قبل
در این شهرستان رواج داشته اما امروزه این رسم منسوخ شده و مردم اکنون با
صوت قرآن کریم که از برخی مساجد پخش می شود، زنگ ساعت، تنظیم تلویزیون و
زنگ تلفن و غیره در وقت سحر بیدار می شوند و یا اینکه همسایه ها و آشنایان
فامیل با کوبیدن درب منازل، مردم را برای صرف سحری بیدار می کنند.
مردم
خاش همچنین در آستانه عید سعید فطر به عنوان یکی از اعیاد بزرگ اسلامی در
بازارهای شهر حضور یافته و اقدام به خرید کفش و لباس نو و شیرینی و آجیل
برای روز عید فطر می کنند.
نماز عید سعید فطر در مصلی های بزرگ و با شکوه خاصی اقامه می شود.
کمک
به فقرا و نیازمندان، حضور پررنگ تر از گذشته در مساجد، تلاوت قرآن کریم،
پرداخت زکات و صدقات فطریه، دوری از خوردن و نوشیدن، حضور بر سر مزارها و
ذکر فاتحه برای مردگان از دیگر رسوم مردم شهرستان خاش در ماه مبارک رمضان و
روز عید سعید فطر است.
امام جمعه شهرستان خاش با برشمردن فضیلت های
بارز ماه مبارک رمضان گفت: ماه مبارک رمضان از بهترین ماه ها، و روزها و شب
ها و ساعات آن از بهترین روزها، شب ها و ساعات عمر مسلمانان است.
حجت
الاسلام محمدحسین میری افزود: در ماه مهمانی خداوند، برکات و رحمت های الهی
بر سر روزه داران سرازیر شده و خداوند متعال با مغفرت مومنان، به آنان
وعده جنت داده است.
وی اظهار داشت: فرستادن صلوات بر پیامبر اسلام(ص)،
تلاوت قرآن کریم، به جا آوردن نوافل و نمازهای مستحبی، استغفار کردن، دعا
خواندن، اکرام مومنان، یتیمان و صله ارحام، پرداخت زکات و صدقات، داشتن
اخلاق نیکو، افطار دادن به روزه داران، آسان گرفتن بر زیردستان، نگهداری
چشم، گوش و زبان از محرمات و یاد آوری آخرت از آداب ماه مبارک رمضان محسوب
می شوند.
امام جمعه اهل سنت خاش گفت: حفظ شعایر دینی و مذهبی در ماه مبارک رمضان مورد توجه مردم این منطقه قرار دارد.
مولوی
محمدعلی شهنوازی پرهیز از هرگونه اعمال خلاف شرع اعم از دروغ گویی، غیبت،
دوری از خوردن و نوشیدن، گوش فرا دادن به آیات روح بخش کلام الله مجید در
مساجد و منازل، برپایی نمازهای آخر شب و حضور در قبرستانها و خواندن فاتحه
برای اموات از جمله اعمال حسنه مردم خاش است.
رئیس اداره میراث فرهنگی،
صنایع دستی و گردشگری خاش نیز گفت: مردم این شهرستان روزه خود را با خرما و
یا آب افطار می کنند و معتقدند افطار با آب و خرما از سنت های بر جای
مانده از پیامبران و بزرگان دین است.
ملک مسعود ریگی بیان کرد: مردم
برای افطار و سحر خود از آبگوشت، عدس پلو، قورمه سبزی، کشک، برنج و خورشت،
ماست و در فصل سرما از آش رشته و غذاهای دیگر استفاده می کنند.
او گفت:
در گذشته صدا زدن از مناره مساجد، سحر خوانی برای بیدار کردن مردم در
هنگام سحر رواج داشت و افراد محل به نوبت هر شب همسایه ها را بیدار می
کردند.
در ماه مبارک رمضان در خاش بازار برخی صنف ها از جمله شیرینی،
میوه و سبزی فروشی ها، قصابی ها و مرغ فروشی ها و فروشندگان مواد لبنی و در
اواخر ماه نیز بازار خیاطان، کفش فروشی ها و قنادی ها برای خرید عید داغ
است.
همان گونه که مردم خاش با شادی و نشاط و برپایی آیین های مختلف از
ماه مبارک استقبال می کنند در روزهای پایانی این ماه نیز با حالاتی خاص و
برپایی آیین های ختم قرآن کریم و خواندن 'سرودهای الوداع' این ماه بزرگ را
بدرقه می کنند.
مردم شهرستان خاش در روز عید فطر هم با شکوه خاصی نماز
عید را برپا می کنند و پس از آن به دید و بازدید، زیارت اهل قبور و طلب
بخشش و دعای خیر از عالمان و بزرگان فامیل می روند.
شهرستان 190 هزار نفری خاش در فاصله 185 کیلومتری جنوب زاهدان مرکز استان پهناور سیستان و بلوچستان واقع شده است.
**آداب و رسوم مردم شهرستان ساحلی چابهار در ماه مبارک رمضان
آداب،
رسوم و سنت های بومی و اسلامی مردم مومن و خداجوی جنوب سیستان و بلوچستان
به ویژه شهرستان چابهار در ماه مبارک رمضان از جذابیت خاصی برخوردار است و
نشان از عشق و علاقه مردم این دیار به دین مبین اسلام دارد.
مردم
شهرستان چابهار همزمان با دیگر مناطق استان سیستان وبلوچستان از ماه مبارک
رمضان استقبال ویژه ای دارند و از شعبان و رجب برخی از آنان روزه می گیرند
تا آمادگی کامل داشته باشند.
البته بسیاری از آداب و رسوم بلوچی به دلیل زندگی شهرنشینی و ظهور فناوری ها به فراموشی سپرده شده است.
شب
های رمضان در چابهار با شور و حال مضاعفی همراه است و خردسالان با پوشیدن
لباس های نو به همراه پدران و مادران خود در نمازهای 20 رکعتی تراویح بعد
از نماز عشاء شرکت می کنند.
نمازهای 20 رکعتی تراویح بصورت جماعت هر شب
بعد از نمازعشا خوانده می شود و امام جماعت (حافظ کل قرآن کریم) در این 20
رکعت یک جزء قرآن را می خواند که در پایان ماه مبارک رمضان یک تلاوت کامل
برای نمازگزاران است.
مردم این منطقه در هنگام افطار و سحری خوراکی ها
زیادی را آماده می کنند که از جمله پخت پَکورا، نان روغنی، چانگال(تهیه شده
از نان و روغن)، سمبوسر، انواع آش وغیره است که در سفره های افطار و سحر
تناول می شود.
بسیاری از مردم روزه دار چابهار در ماه رمضان تلاوت
قرآن، اطعام یتیمان، کمک به محرومان و انجام کارهای خیر را بصورت داوطلبانه
انجام می دهند.
در بسیاری از مساجد بعد از نماز عصر یک جزء قرآن کریم
تلاوت می شود و افراد به صورت گروهی به عنوان «جماعت تبلیغی» حضور پیدا
کرده و به تک تک افراد روش صحیح نمازهای پنجگانه را می آموزند.
در این
ماه مردم سعی می کنند مشارکت بیشتری در ساخت مساجدو حوزه های علمیه و تامین
مایحتاج مدارس دینی داشته باشند و این کار قبل و یا بعد از نماز جمعه و
نمازهای پنجگانه در مساجد مختلف انجام می شود که به آن در زبان بلوچی
(چَندا) گفته می شود.
بسیاری از خانواده ها برای تامین جهیزیه و مخارج
عروسی در این ماه رسم خوب (بِجّار) را انجام می دهند تا ماه بعد بتوانند
مراسم عروسی فرزندشان را برگزار کنند.
بجار سنت کمک خواهی از دوستان و
اقوام و مشارکت آنان در برگزاری مراسم ازدواج و تامین نیازهای زندگی زوج
جوان است در این سنت هر یک از اقوام و دوستان به حد توان و وسع خود پیش از
مراسم عروس و داماد کمک می کند.
در این ماه ورزشکاران رقابت ها مختلفی
را در رشته های فوتبال، والیبال، کریکت وغیره تحت عنوان جام رمضان برگزار
می کنند که تماشاگران زیادی در هنگام عصر روزهای رمضان و یا بعد از اقامه
نماز تراویح به تماشای این رقابت ها می پردازند.
دعوت کردن همسایگان و
آشنایان برای صرف افطار از دیگر آداب و رسوم در چابهار است که به خوبی در
حال انجام است و این کار را شریک شدن در ثواب اخروی تلقی می کنند و هر کسی
سعی می کند در این کار خیر از دیگری سبقت بگیرد.
صیادان نیز قبل از افطار تورهای صیادی را در دریا می اندازند و بعد از اقامه نماز صبح به صید و جمع آوری ماهی می پردازند.