آنها به «نه» شنیدن در همه این سالها عادت کرده اند. دانش آموزان افغان و خانواده هایشان که تعدادشان در تهران کم نیست و به عنوان مهاجران غیرقانونی شناخته می شوند، سالهاست که عادت کرده اند وقتی فصل ثبت نام در مدارس از راه می رسد، با ناامیدی پایشان را به مدرسه های ایرانی بگذارند.
به گزارش تابناک تهران، از چند ماه پیش اما بعضی اظهارنظرهای مسئولان آموزش و پرورش و وزارت کشور، کمی آنها را امیدوارتر کرد.
دانش آموزان افغان که در استان تهران زندگی می کنند، تابستانی را که گذشت از بقیه هم سن و سالهایشان امیدوارتر گذراندند؛ امید به تحصیل در مدارس ایرانی و پیوستن به 80 هزار دانش آموز مهاجری که در حال حاضر در مدارس ایرانی درس می خوانند و دولت آنها را قانونی می داند؛ امیدواری که البته زیاد طول نکشید که به ناامیدی تبدیل شد.
داستان وقتی شروع شد که آنها از قول رسانه ها شنیدند که مقام معظم رهبری، دستوری صادر کرده اند که بر اساس آن وزارت آموزش و پرورش موظف شده همه دانش آموزان افغانستانی را در هر شرایط ثبت نام کند؛ یعنی هم کودکان افغانستانی که دارای شرایط قانونی حضور در ایران هستند و هم آنها که مدارک قانونی حضور در ایران را ندارند باید در مدارس دولتی ثبت نام شوند. در دستور مقام معظم رهبری در این باره آمده بود: «هیچ کودک افغانستانی، حتی مهاجرانی که به صورت غیرقانونی و بی مدرک در ایران حضور دارند، نباید از تحصیل باز بمانند و همه آنها باید در مدارس ایرانی ثبت نام شوند.»
این دستور ویژه مقام معظم رهبری چقدر اجرایی شد؟ قسمتی از جواب این سوال را شاید تحقیقی مشخص کند که برو روی 964 کودک افغانستانی و عمدتا در استان تهران انجام شده است؛ تحقیقی که «فاطمه اشرفی»، مدیرعامل انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده با اشاره به ادامه سریال ثبت نام نکردن دانشآموزان افغان درباره اش میگوید: «عمدهترین دلایل ثبتنام نکردن دانش آموزان افغان و به وِزه در تهران و شهرهای اطرافش به مدرسه، اطلاعرسانی نامناسب، ناتوانی از پرداخت شهریه، تکمیل ظرفیت مدارس دولتی، بالا بودن سن و نقص مدارک هویتی است.»
این جواب را می توان در میان حرف های مسئولان وزارت آموزش و پرورش هم پیدا کرد؛ مسئولانی که البته باید مسئولان اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران را از آنها جدا کرد چون در ماههای گذشته سعی کرده اند کمترین اظهارنظر را در این باره داشته باشند و فقط «اسفندیار چهاربند»، رئیس این اداره به گفتن احتمال دو شیفته شدن مدارس با اضافه شدن دانش آموزان افغان، بسنده کرده است و البته چهاربند تا کنون درباره دلیل اجرا نکردن دستور ویژه مقام معظم رهبری توضیحی نداده است.
«مدیرم گفت برو هروقت پول داشتی بیا مدرسه»
مساله زمانی بغرنجتر میشود که بدانیم در مدرسههای تهران مشکل ثبت نام دانش آموزان افغان فقط مدارک هویتی نیست. مشکل اصلی از جایی شروع شد که خانواده های دانش آموزان افغان در تهران مجبور شدند برای ثبت نام فرزندانشان در مدارس شهریه بپردازند؛ آنها که کارت داشتند شهریه ای در حدود 200 هزار تومان و گذرنامه ای ها از 320 تا 360 هزار تومان. هزینه ای که وزیر آموزش و پرورش بارها درباره آن گفت که وقتی دانش آموزان ایرانی باید برای تحصیلشان پول بدهند، دانش آموزان افغان هم باید این پول را بپردازند.
حالا اما از گوشه و کنار شهرهای استان تهران که بیشترین تعداد کودکان افغان در سن تحصیل را در خود جا داده، خبر می رسد که بعد از تمام شدن فصل ثبت نام در مدارس، مدیران مدارس به خانواده های دانش آموزان افغان گفته اند هیچ بخشنامه ای درباره رایگان بودن ثبت نام در مدارس از وزارت آموزش و پرورش به آنها نرسیده و تا زمانی که شهریه را نپردازند، این دانش آموزان را ثبت نام نمی کنند؛ اسلامشهر یکی از این شهرهاست و داستان «مریم»، یکی از داستانهای دانش آموزان افغان که در استان تهران زندگی می کنند.
مهر امسال که آمد، «مریمِ» ١٢ساله باید به کلاس چهارم میرفت. یک هفته هم رفت اما هفته دوم برای او خوشیمن نبود. هفته دوم مهر که آمد، یک روز او به مدرسه رفت و جملهای را شنید که فکرش را هم نمیکرد: «مدارکت کامل نیست، نمیتوانی به کلاس بروی.»
«مریم احمدی»، یک دانشآموز افغان در روستای فیروزبهرام اسلامشهر است. او سهسال گذشته را به این دلیل که کارت اقامت داشته به یک مدرسه دولتی ایرانی رفته و درس خوانده است اما حالا و به این دلیل که مهلت کارت اقامتش در ایران به پایان رسیده، مدیر مدرسه شهید حقانی به او گفته است که از مدرسه برود و تا وقتی مدارکش کامل نشده، به مدرسه برنگردد.
حالا حال «مریم» خیلی بد است. پدر او دو سالی میشود که در زندان است و وضع مالی او و خانوادهاش خوب نیست. «ماریا تاجیک»، مادر ٤٥ ساله «مریم» که ٥ فرزند دارد به تابناک تهران میگوید شنیده بوده که امسال همه دانشآموزان افغان اعم از کارتدارها و غیرکارتیها میتوانند به مدرسه بروند ولی حالا دو هفته است که دخترش به جای رفتن به مدرسه مجبور شده در گوشه خانه کز کند.
وی ادامه میدهد: «همسرم معراج احمدی ٤٦ ساله است. ما ٥ فرزند داریم؛ ٣ دختر و ٢ پسر. بزرگترین فرزندم پسر است که ١٦ ساله است و نانآور خانواده است. فقط یک دخترم که ١٢ساله است در این سالها به مدرسه رفته. او امسال باید کلاس چهارم ابتدایی را میخواند اما به دلیل نداشتن مدارک معتبر و هزینه مدرسه، در هفته دوم مهر ماه از مدرسه بیرونش کردند و حالا در منزل است.»
«ماریا تاجیک» از همسرش میگوید که در زندان است، از وضع مالی بد خودش و بچههایش میگوید: «ما قبلا کارت اقامت داشتیم. چندسال پیش در شهریار بودیم و من و شوهرم در کارخانه ظروف یکبار مصرف کار میکردیم. یک روز خانهمان آتش گرفت و همه زندگیمان سوخت. مدارکمان آن روز در آتشسوزی سوخت. الان هم حتی پول گرفتن مدارک را نداریم. اهالی روستا به ما اخیرا کمک کردهاند. ما حتی تلویزیون و وسایل دیگر نداشتیم. اخیرا از طرف چند ایرانی برای ما فرش دست دوم و یخچال و لباس تهیه شد و همچنان در فقر بدی به سر میبریم. ما در محله روستای فیروزبهرام زندگی میکنیم و منبع درآمد خانوادهمان، حقوق پسرم با ماهی ٤٥٠هزار تومان است.»
«مریم» هم به تابناک تهران میگوید در تابستان سال گذشته و بعد از شنیدن دستور ویژه رهبری درباره تحصیل دانش آموزان افغان خیلی خوشحال شده اما حالا درهای مدرسه به روی او بسته است: «من درس خواندن را خیلی دوست دارم. شنیده بودم آقای رهبری برای تحصیل من و دوستانم دستور ویژه داده ولی حالا می گویند باید پول بدهید. من از کسی این دستور را داده می خواهم اگر می تواند فکری هم به حال پول درس خواندن ما بکند یا به مدیرمان بگوید که از من پول نگیرد تا به مدرسه برگردم.»
این در حالی است که مسولان آموزش و پرورش در تهران نه تنها دستور مقام معظم رهبری را اجرا نکردند که آن بخش از دانشآموزان افغان که امکان تحصیل داشتند را هم از مدرسهها بیرون کردند.