کِشتی مهم اما خطرناک در مازندران!

هر ساله با آغاز زمان فصل برداشت کشت اصلی برنج با توجه به فضای موجود، کشت دوم در دستور کار کشاورزان قرار می‌گیرد و از آن جایی که نقطه نظرهای متعددی پیرامون کشت برنج در دستگاه‌ها مطرح می‌شود، باید پرسید این راهبرد صحیح است یا خیر؟

برداشت برنج در برخی نقاط مازندران آغاز شده و عده‌ای از کشاورزان به روال مرسوم یکی دو دهه اخیر، خود و زمینشان را برای کشت دوم برنج آماده می‌کنند.

با توجه به اینکه کشت دوم به دلیل کم‌آبی توصیه نمی‌شود اما برنجکاران به دلیل مکانیزه شدن برداشت این محصول در چند سال گذشته، بلافاصله بعد برداشت اول زمین را برای برداشت دوم آماده می کنند.

بابک مومنی عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه طی سال های 80 سازمان جهاد کشاورزی و استانداران وقت مانور تبلیغاتی متعددی در راستای منع کشت دوم برنج انجام دادند، اظهار کرد: کشت دوم تأثیر مهمی بر اقتصاد کشاورزان و شالیکاران که عمدتاً تک محصولی هستند، دارد.

وی تصریح کرد: از این رو کشت دوم در مازندران از فریدونکنار تا سمت شرق استان قوت بیشتری گرفت و به عنوان یک مطالبه از سوی کشاورزان مطرح شد، زیرا در چهره اقتصادی کشاورزی تغییر زیادی ایجاد کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر به دلیل خشکسالی ها رویکرد هشداردهنده جدی در مورد کشت دوم در استان به وجود آمد، خاطرنشان کرد: حل مشکل آبیاری کشت دوم محصول برنج، دسترسی به منابع آبی زیر زمینی بود که از سوی دستگاه حاکمیتی برای کشت دوم برنج ممانعت هایی به عمل آمد.

*کم آبی علت تنش در کشت دوم‌ برنج

مومنی گفت: با خشکسالی بی سابقه زراعی در سال ۹۶ تا 97 کشت اول با تهدید جدی مواجه شد و کشت دوم یا با تنش یا اصلا کشت دومی نداشتیم، از این جهت الگوی کشت ثانویه در دستور کار قرار گرفت.

وی با بیان اینکه با توجه به سیل اخیر و پر شدن تمامی سدهای مخزنی از جمله سد شهید رجایی که خبر سرریز شدن آن در رسانه ها و جراید خبر خوشایندی بود، افزود: این امر موجبات رضایت کشاورزان را برای کشت دوم به وجود آورده که امسال اجازه کشت دوم را در همه مناطق استان داشته باشند.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران، تصریح کرد: باتوجه به محدودیت‌های ارزی در شرایط فعلی کشور و اینکه برنج غذای اصلی مردم و دومین غله مهم کشور بعد از گندم است، نمی توان از کشت این محصول استراتژیک ممانعت کرد.

مومنی با اشاره به اینکه در این راستا سیاست‌های محدودیت برای کشت دوم در دستور کار قرار گرفت، بیان کرد: به نظر می رسد با توجه به شرایط اقلیمی ناپایدار در کشور و پرآبی های موقت نظریه دوران ترسالی بلند مدت منتفی است.

وی افزود: محدودیت کشت دوم بر این اساس دوره ترسالی کوتاه مدت است و باید با مدیریت بر منابع آبی و افق بلندمدت، ذخیره سازی آب برای سال های متناوب در دستور کار قرار بگیرد.

*کشت دانه های روغنی جایگزین مناسب کشت دوم برنج

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران با بیان اینکه کشاورزان زیادی با کشت برنج موافق هستند، گفت: قدرت بارداری و حاصلخیزی زمین با کشت دوم دچار چالش شده و مرغوبیت خاک را کاهش می دهد بنابراین کشت استراتژیک دانه‌های روغنی در این میان مطرح می‌شود.

مومنی خاطرنشان کرد: کلزا، نباتات علوفه ای و کشت شبدر را می توان به عنوان کشت دوم جایگزین برنج کرد زیرا ۸۵ درصد واردات مواد روغنی و ۷۰۰ هزار تن در مازندران علوفه وارد می‌کنیم و لازم است که از ظرفیت کشت ثانویه در استان در راستای کشت دانه‌های روغنی استفاده کرد.

*کشت دوم برنج و چالش های زیست محیطی

وی با اشاره به اینکه بحث زیست‌ محیطی موضوع دیگری است که کشت برنج را حائز اهمیت می کند، افزود: کشت دوم برنج در زمانی اتفاق می افتد که هوا رو به سردی می‌رود و از این رو برنج ، برای رسیدن، به نور شدید خورشید نیازمند است و آفات، بیماری ها و کرم ساقه خوار شدت بیشتری پیدا می کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران ادامه داد: کشاورزان برای حل این مهم نیازمند مصرف بیشتر کود و سموم شیمیایی هستند که آلودگی زیست محیطی را در بر خواهد داشت و همان طور که می دانیم رشد سرطان در مازندران نیز چشمگیر بوده و استفاده از سموم شیمیایی در این راه بی‌تأثیر نیست.

مومنی تاکید کرد: با استفاده مکرر از سموم شیمیایی در مزارع برنج گونه‌های جانوری نیز در معرض خطر قرار می گیرد و کشت دوم نیازمند حمایت و همکاری از سوی دولت با توجه به نیازسنجی ها بوده و صرفا حالت دستوری برای کشاورزان در ممنوعیت کشت دوم کاربرد ندارد.

وی با اشاره به اینکه نیازهای مالی کشاورزان موجب کشت دوم برنج از سوی کشاورزان است، تصریح کرد: کشت دانه‌های روغنی برای کشاورزان راه حل مناسبی است تا سودآوری برای کشاورزان تضمین و اقبال کشاورزی را به همراه داشته باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران با بیان اینکه باید از سوی مسئولان ذی ربط برای خرید تضمینی محصولات دانه های روغنی اقداماتی انجام تا سودآوری برای کشاورزان تضمین شود، افزود: تعیین استراتژی کشت دوم به صورت ترویجی و آموزشی همراه با ضمانت اجرایی برای کشاورزان را در دستور کار قرار گیرد و در پایان هر فصل از محصول نمونه تهیه و با آزمایش های لازم الگوهای کشت در نقاط مختلف مشخص شود تا هر منطقه مطابق شرایط اقلیمی و ویژگی های خاک کشت دوم از سوی کشاورزان انجام شود.

*رها سازی آب از محل سدها برای کشت دوم ممنوع

سید جمال موسوی معاون بهره برداری آب منطقه ای مازندران در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد مجوز کشت دوم برنج با توجه به پر شدن آب سدها با توجه به بارندگی های اخیر در استان، گفت: برای کشت دوم از محل سدها رهاسازی آب انجام نخواهیم داد و مناطقی که مجوزبرای کشت دوم دارند با توجه به بهره‌گیری از آب های زیر زمینی می توانند کشت را انجام دهند.

وی افزود: در این راستا آب منطقه ای نیز پروانه برای کشت دوم برخی مناطق را صادر کرده است که در مناطقی که مجوز کشت دوم برای آنها صادر نشده است در صورت انجام کشت دوم مشمول خسارت به آبفا می شوند.

*مراجعه به امور آب شهرستان ها برای اخذ مجوز

معاون بهره برداری آب منطقه ای مازندران با تاکید بر اینکه کشت دوم بدوم مجوز کشت غیر مجاز تلقی می‌شود، اظهار کرد: کشاورزانی که مجوز انجام کشت دوم را دارند در صورت وجود آب زیرزمینی آن مناطق، برای کشت دوم به امور منابع آب در شهرستان خود مراجعه کنند.

موسوی تصریح کرد: برای زهکشی و رهاسازی آب از طریق شبکه نیازمند مدیریت یکپارچه و هماهنگ است، زیرا کشاورزان استنباط این را داشته که توان کشت دوم را دارند اما باید هماهنگی های لازم با مهندسین در این بخش صورت گیرد زیرا ممکن است کمبود آب در آن منطقه وجود داشته و ایجاد مشکل کند.

*کشت دوم برنج با آب مازاد رودخانه ها

وی با اشاره به اینکه کشت دوم حتما باید با هماهنگی امور منابع آب شهرستان ها صورت بگیرد، گفت: کشت دوم برنج با آب مازاد رودخانه ها انجام شود تا ایجاد مزاحمت برای سایر کشاورزان نداشته باشد که در اینصورت مجوز لازم صادر می‌شود.

معاون بهره برداری آب منطقه ای مازندران بیان کرد: با رهاسازی آب سدها به دلیل اینکه هنوز محصولات کشت اول برخی از کشاورزان برداشت نشده و با وارد کردن آب به کانال ها ممکن است کشت اول آسیب ببیند برای کشت دوم کشاورزان امکان تامین آب از کانال ها وجود ندارد .

موسوی ادامه داد: قانون منع کشت دوم نداریم اما قانون برای ممنوعیت ما در منابع آبی است و در بحث ترویجی نیز آب منطقه ای استان وارد شده تا آموزش لازم را برای کشاورزان در خصوص کشت دوم انجام دهد که این هماهنگی با جهاد کشاورزی انجام شده است.

وی در مورد خرید محصولات کشت دوم و دیم نیز خاطرنشان کرد: جهاد کشاورزی تصمیمات لازم را برای خرید محصولات کشاورزی از جمله آبی و دیم انجام می دهد تا این امر نیز محقق شود و با توجه به توجیه اقتصادی کشت دوم در مناطقی که دارای مجوز هستند، کشت صورت خواهد گرفت اما این خرید در بخشی به صورت تضمینی انجام می شود تا کشاورزان‌ نگران فروش محصول خود نباشند.

ایسنا