سهم پژوهش و فناوری از تولید ناخالص ملی نیم درصد است /توسعه کشور تنها در گرو تحقیقات کاربردی و اقتصاد دانش‌بنیان محقق می‌شود

جمشید افشانی در آیین اختتامیه هفته پژوهش و فناوری و تجلیل از پژوهشگران و فناوران برتر سال 97 که امروز، چهارشنبه (5 دی‌ماه) در استانداری خوزستان برگزار شد، اظهار کرد: نمایشگاه هفته پژوهش و فن بازار استان امسال با حضور 21 سازمان شامل دانشگاه‌ها و برخی دستگاه‌ها برپا شد. در بخش فن بازار 26 شرکت فناور و استارتاپ حضور داشتند. در بخش خانه بازار آن 20 نفر از کارآفرینان کسب و کارهای خانگی حاضر بودند و در مجموع نزدیک به 46 هسته فناور و کارآفرین در فن بازار حضور داشتند.

به گزارش"تابناک" وی افزود: بر اساس بررسی‌های انجام شده و مطابق شاخص‌های اعلام شده و براساس گزارش مرکز ایسپا، سه غرفه به عنوان غرفه برتر انتخاب شدند اما غرفه‌های دیگری نیز بودند که حائز شرایط برتری بودند اما چون در دوره‌های گذشته انتخاب شده بودند، امسال دوباره این اتفاق رخ نداد. امسال غرفه اول غرفه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بود و غرفه سازمان جهاد دانشگاهی خوزستان و دانشگاه جامع علمی کاربری نیز رتبه‌های دوم و سوم را کسب کردند.

معاون پارک علم و فناوری خوزستان گفت: براساس گزارش ایسپا، آمار بازدیدکنندگان براساس مقاطع تحصیلی عبارت است از 43 درصد کارشناسی، 21 درصد کارشناسی ارشد، 10 درصد دکتری و 25 درصد مقاطع زیر کارشناسی. آمار بازدیدکنندگان، برنامه‌ریزی ما برای نمایشگاه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

افشانی تصریح کرد: همچنین 21 درصد بازدیدکنندگان گفته‌اند بیش از چهار سال است که در نمایشگاه شرکت می‌کنند، 18 درصد بازدیدکنندگان برای سه سال و 23 درصد بازدیدکنندگان برای دو سال است که در نمایشگاه حضور پیدا می‌کنند. 37 درصد بازدیدکنندگان نیز امسال برای اولین بار به نمایشگاه مراجعه کرده بودند. به عبارتی می‌توان گفت 63 درصد بازدیدکنندگان، مشتری وفادار نمایشگاه بودند.

وی تصریح کرد: میزان رضایت بازدیدکنندگان از نظر شاخص‌های مکان و زمان برگزاری، چیدمان غرفه‌ها و... بیش از 60 درصد بود. از نظر بازدیدکنندگان چیدمان، کیفیت و فضای تخصیصی و حضور فعال شرکت‌های فناور بهبود پیدا کرده بود اما تنوع غرفه‌ها و میزان بازدیدها از نظر مراجعه‌کنندگان کاهش پیدا کرده بود. عدم حضور شرکت‌های نفت و ملی‌حفاری، اطلاع‌رسانی ضعیف و تهویه نامناسب سالن از دیگر مواردی بودند که بازدیدکنندگان از آن رضایت نداشتند.

معاون پارک علم و فناوری خوزستان گفت: پیشنهاد می‌کنم در سال‌های آینده تا حدی روند برگزاری نمایشگاه را عوض کنیم، نمایشگاه امسال و سال‌های گذشته برای ارائه توانمندی‌ها بود. باید به سمت نمایشگاه‌های تقاضا محور حرکت کنیم. صنعت و دستگاه‌ها می‌توانند در چنین نمایشگاهی به ارائه نیازمندی‌های خود بپردازند. در این صورت پژوهشگران نیز می‌توانند تقاضاها را ببینند و بر اساس تقاضاهای موجود، تحقیقات خود را جهت‌دهی کنند. این نمایشگاه می‌تواند در دانشگاه شهید چمران، اداره صنعت و معدن و... برگزار شود.

افشانی افزود: در یکی دو سال گذشته خوزستان در حوزه فناوری حرف‌هایی برای گفتن داشته است. در سال 96 و 97 فناور برتر کشور از خوزستان بود. دو طرح از خوزستان در سال 96 جزو جشنواره شتاب ملی به عنوان طرح‌های برتر انتخاب شدند. در سال 97 طرحی که از جشنواره بزرگ خشک سالی خوزستان به معاونت علمی ریاست جمهوری ارسال کردیم، به عنوان یکی از 10 ایده برتر آب این معاونت انتخاب شد. طرح مته حفاری که در جهاد دانشگاهی خوزستان انجام شده است و پمپ‌های SRP ساخته شده در دانشگاه شهید چمران نشان می‌دهد که با همکاری و تعاملی که در خوزستان بوده است، حرکت خوبی شکل گرفته است.

وی خاطرنشان‌کرد: روند رشد فناوری در کشور خوب شده است اما این سرعت کافی نیست. بحث پژوهش و فناوری هزینه بر است اما این هزینه به دلایلی در کشور آن گونه‌ای که باید به آن پرداخته نمی‌شود.

معاون پارک علم و فناوری خوزستان گفت: قرار بود در پایان برنامه ششم توسعه، سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی به 3 درصد برسد اما این اتفاق رخ نداد. پژوهش هزینه دارد و تولید فناوری هزینه بر است. دست دانشگاه باید در کارهای پژوهشی باز باشد و اگر این امکان پذیر نباشد، ما به همان پروژه‌های پژوهشی کتابخانه‌ای ادامه خواهیم داد.

افشانی افزود: سهم پژوهش و فناوری از تولید ناخالص ملی نیم درصد است، در حالی که این سهم در کره جنوبی 3.6 درصد و در ژاپن 3.4 درصد است. در خوزستان اقدامات خوبی در زمینه کارهای پژوهشی انجام شده است اما در سطح ملی اگر پژوهش و فناوری با این شتاب پیش رود، ما در آینده مشکلات زیادی خواهیم داشت. در سال‌های پیش رو، اینترنت دنیا را متحول می‌کند. باید بپذیرم دوره اقتصاد نفتی تمام شده است. اگر الان برای 30 سال آینده برنامه‌ریزی نکنیم، دیگر توان رقابت در این حوزه را نخواهیم داشت.

در ادامه قاسم سنگوری‌سواری اظهار کرد: پژوهش مبنای توسعه است و کشورها بدون پژوهش، توسعه پایدار را رقم نمی‌زنند. در زمینه پژوهش اتفاق مثبتی رخ داده است و امسال قانون یک درصد از اعتبارات دستگاه‌های دولتی به امر پژوهش که در قانون برنامه ششم توسعه گفته شده است، تخصیص پیدا کرد و ما توانستیم این اعتبارات را در استان مدیریت کنیم.

وی افزود: اعتباراتی که دستگاه‌های اجرایی برای پژوهش در نظر می‌گرفتند به صورت بخشی و مجزا هزینه می‌شد و استان هیچ نوع نظارت و مدیریت اثربخشی در این زمینه نداشت. با پیگیری‌های انجام شده توانستیم یک درصد اعتبارات را حداقل در بخش دستگاه‌هایی که بودجه استانی دارند، به صورت متمرکز در اختیار سازمان برنامه و بودجه قرار دهیم.

مدیر مرکز آموزش و پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان گفت: پیش از این پروژه‌های تحقیقاتی به صورت خرد خرد در استان انجام می‌شد و هیچ همبستگی معنی‌داری درباره پروژه‌های تحقیقاتی در راستای حل معضلات استانی وجود نداشت. امسال با اعتباراتی که به صورت متمرکز داشتیم، توانستیم پروژه‌های کلان‌تری را داشته باشیم. امسال در مجموع 39 دستگاه اجرایی بودند که پروژه پژوهشی مصوب داشتند؛ از این تعداد 13 دستگاه بودجه استانی و 26 دستگاه بودجه ملی داشتند.

سنگوری‌سواری تصریح کرد: دستگاه‌های استانی 79 پروژه پیشنهادی داشتند که در کارگروه مربوطه در سازمان برنامه‌ریزی استان از این تعداد، 25 پروژه را مصوب کردیم. برای دستگاه‌های ملی که از طریق ستاد مرکزی این کار انجام شده است نیز 388 پروژه تعریف شد. برای دستگاه‌های استانی امسال حدود دو میلیارد تومان اعتبار تخصیص پیدا کرد. برای دستگاه‌های ملی نیز تقریبا هشت میلیارد تومان از محل یک درصد اعتبارات دستگاه‌های دولتی به پژوهش اختصاص پیدا کرد. این یک درصد در استان ما امسال حدود 10 میلیارد تومان بود که در دستگاه‌های دارای بودجه ملی و استانی هزینه شده است. امیدواریم اثرات آن را در حل مشکلات و چالش‌های استان شاهد باشیم.

وی گفت: چون امسال برای اولین بار بود که مدیریت اعتبارات پژوهشی در استان صورت می‌گرفت، اشکالاتی نیز در روند کار وجود داشته است. پیشنهادات لازم را برای درج در بودجه سال 98 به سازمان برنامه و بودجه ارائه دادیم و اگر این موارد در دستور کار قرار گیرد، اثربخشی کار را بیشتر خواهد کرد.

مدیر مرکز آموزش و پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان خاطرنشان‌کرد: در حال تدوین طرحی هستیم که اگر در کارگروه مربوطه مصوب شود، از سال آینده ارزیابی پژوهشی دستگا‌ه‌های استانی نیز انجام خواهد شد تا این دستگاه‌ها در اختتامیه هفته پژوهش در سال آینده، اعلام شوند. تا کنون چنین ارزیابی صورت نمی‌گرفت و این کار می‌تواند موجب ایجاد رقابت بین دستگاه‌ها شود و اثربخشی کار را افزایش دهد و بر حل مشکلات و چالش‌های استان، تمرکز شود.

سنگوری‌سواری گفت: برای تلاقی پیدا نکردن برنامه‌های هفته پژوهش، امسال نمایشگاه هفته پژوهش را از 10 تا 13 آذرماه در استان برگزار کردیم. در شهرستان‌ها نیز برنامه‌های مختلفی برای هفته پژوهش برگزار شد.‌ امسال قراردادهای خوبی بین دانشگاه شهید چمران و فولاد اکسین منعقد شد. اداره‌کل آموزش و پرورش نیز امسال برای اولین بار زنگ پژوهش را در مناطق محروم به صدا درآورد.

علیرضا حقیقی نیز اظهار کرد: هفته پژوهش بیش از دو دهه است که در کشور ما با هدف فرهنگ‌سازی در زمینه پژوهش و ارج نهادن به جایگاه تفکر و تعلق در کشور برگزار می‌شود. ترویج فرهنگ پژوهش و فناوری در کشور، معرفی توانمندی‌های پژوهش و فناوری در کشور، تشویق، تقویت و ایجاد انگیزه در اعضای هیات علمی و پژوهشگران و فناوران کشور، از مهم‌ترین اهدافی هستند که در برنامه‌های امسال دنبال شدند.

وی افزود: هفته پژوهش در سال 97 با شعار "پژوهش هدفمند، فناوری ارزش‌آفرین در خدمت تولید ملی" نام‌گذاری شد. این نام‌گذای بر این حقیقت تاکید دارد که توسعه کشور تنها در گرو تحقیقات کاربردی و اقتصاد دانش‌بنیان محقق می‌شود. بر این اساس دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی از یک سو و سازمان‌های حامی پژوهش از سوی دیگر لازم است بیش از پیش در جهت همسوسازی و هم‌افزایی ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه، اهتمام ورزند.

معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: لازم است دانشگاه‌های استان نیز پژوهش‌های خود را برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کنند. مقدمه این کار نیز اصل محدودیت‌گرایی و هدفمندسازی پژوهش‌ها در دانشگاه بر اساس محدویت نسبی و توجه به مسئولیت‌های دانشگاه‌ها است.

حقیقی گفت: ستاد استانی هفته پژوهش در سه دبیرخانه شامل دبیرخانه علمی هفته پژوهش که دانشگاه شهید چمران اهواز است، دبیرخانه نمایشگاه و فن‌بازار که پارک علم و فناوری استان است و دبیرخانه اجرایی پژوهش که سازمان برنامه و بودجه استان است، فعالیت کرده است. امسال به دلیل تداخلی که در برنامه‌ها پیش می‌آمد، نمایشگاه استانی هفته پژوهش را از 10 تا 13 آذرماه در نمایشگاه بین‌المللی اهواز برگزار کردیم. ارزیابی ما از نمایشگاه امسال نشان داد که در مجموع استقبال خانواده‌ها و دانش‌آموزان از نمایشگاه بسیار خوب بود.

وی تصریح کرد: هفته پژوهش از 24 تا 28 آذرماه در سراسر کشور برگزار شد. روز شنبه، 24 آذرماه روز پژوهش، فناوری مدرسه و دانشگاه، یکشنبه، 25 آذر، روز پژوهش، فناوری و رسانه، روز دوشنبه، 26 آذر روز پژوهش، فناوری و چالش‌های ملی، سه‌شنبه، 27 آذر روز پژوهش، فناوری، علوم انسانی و هنر و روز چهارشنبه، 28 آذرماه روز پژوهش، فناوری و مسئولیت‌های اجتماعی دانشگاه‌ها و پژوهش، فناوری و فناوری بین‌المللی نام‌گذاری شد.

معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: در تجلیل از پژوهشگران برتر کشور طرح مته‌های حفاری که توسط سازمان جهاد دانشگاهی خوزستان برای شرکت مناطق نفت خیز جنوب در حال رخ دادن است، جزو طرح‌های برتر فناور کشور معرفی شده است.

حقیقی افزود: انتخاب و تجلیل از برگزیدگان حوزه پژوهش و فناوری از مهم‌ترین برنامه‌های ما است که از چند سال گذشته تاکنون، دانشگاه شهید چمران به عنوان دانشگاه مادر، این کار را انجام داده است. کمیته علمی شاخص‌های مختلفی را تعریف کرد و امسال با توجه به این شاخص‌ها، لازم است که پژوهشگران کاندیدا حتما امتیازات بخش خود را کسب نمایند. شاخص‌های حداقلی نیز در نظر گرفته بودیم که بر اساس این شاخص‌ها، الزاما ظرفیت‌ها پر نمی‌شوند و به همین دلیل در شاخص‌ها ممکن است دو نفر انتخاب شده باشند و در برخی بخش‌ها نیز ممکن است کسی انتخاب نشده باشد.

وی تصریح کرد: مقرر شد هر یک از دانشگاه‌ها، مراکز آموزش عالی و دستگاه‌های اجرایی استان در هر یک از محورهای هفتگانه علوم پایه، کشاورزی و مناطع طبیعی، دامپزشکی، فنی و مهندسی، علوم انسانی و هنر و علوم پزشکی حداکثر یک پژوهشگر را که در پنج سال منتهی به سال جاری به عنوان پژوهشگر برتر استانی انتخاب نشده باشند، جهت بررسی به ستاد استانی هفته پژوهش معرفی کنند.

معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: در مجموع 16 پرونده از دانشگاه‌ها، 5 پرونده از مراکز تحقیقاتی، 22 پرونده از سازمان‌ها، 11 پرونده مرتبط با دانشجویان تحصیلات تکمیلی، 3 پرونده مربوط به انجمن‌های علمی، 2 پرونده مربوط به نشریه علمی و 4 پرونده مرتبط با شرکت‌های فناور به دست ما رسید. این پرونده‌ها در کمیته تخصصی بررسی شدند و پس از بحث و بررسی از بین پرونده‌های دریافت شده، 21 نفر انتخاب شدند که به همراه سه پرونده منتخب علوم پزشکی و 6 نفر منتخب اداره‌کل آموزش و پرورش در مجموع امروز 30 نفر از پژوهشگران مورد تجلیل و قدردانی قرار گرفتند.