تابناک گیلان / رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در مراسم بیست و نهمین سالگرد ارتحال بنیانگذار کبیر انقلاب در خصوص برجام تأکید کردند: ملت و دولت ایران تحمل نمی‌کند، هم «تحریم» شود و هم «حبس هسته‌ای» باشد. سازمان انرژی هسته‌ای موظف است، از فردا (15 خردادماه) سریعا آمادگی لازم برای رسیدن به 190 هزار سو را فعلا در چارچوب برجام فراهم کند و برخی مقدمات دیگر را که رئیس‌جمهور دستور داده آغاز کند.
به گزارش «تابناک»، سخنان رهبر معظم انقلاب خیلی و کوتاه و صریح بیان شد؛ ایشان فرمودند: یک جمله‌ی کوتاه راجع به برجام بگویم: از برخی دولت‌های اروپایی این‌جور برمی‌آید که این‌ها توقع دارند ملت ایران، هم تحریم‌ها را تحمل بکند و با تحریم‌ها دست‌وپنجه نرم بکند و هم از فعالیت هسته‌ای خود که نیاز قطعی آینده‌ی کشور است دست بکشد و همین محدودیت‌ها را ادامه بدهد. من به این دولت‌ها بگویم «بدانند که این خواب آشفته تعبیر نخواهد شد.»
ملت ایران و دولت ایران این را تحمل نخواهند کرد که هم تحریم باشند و هم در محدودیت هسته‌ای و حبس هسته‌ای قرار داشته باشند. این نخواهد شد.سازمان انرژی هسته‌ای موظف است سریع مقدمات و آمادگی‌های لازم برای رسیدن به ۱۹۰هزار سو را در چارچوب برجام -فعلاً در چارچوب برجام- فراهم بکند و برخی مقدمات دیگر را که رئیس‌جمهور محترم دستور آن را دادند از همین فردا (15 خرداد ماه) آغاز کند.
پس از سخنان رهبر انقلاب و دستور رئیس جمهور بود که سازمان انرژی اتمی برخی پیش بینی های قبل از برجام را که در نهایت می توان در قبال رقم خوردن بدترین سرنوشت برای این قرارداد بین المللی از آن بهره برد را اعلام کرد و پس از نامه نگاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی اقدامات خود را برای اجرای این دستورات علنی کرد. «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی در یک نشست خبری و همچنین در یک ارتباط تلویزیونی مستقیم از نطنز برنامه های ایران برای ایجاد 190 هزار سو در چارچوب برجام را اعلام کرد.
«بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز در گفت و گویی با «تابناک» درباره جزئیات نامه ارسال شده از سوی جمهوری اسلامی ایران به آژانس بین المللی انرژی اتمی اظهار کرد: در نامه‌ای به آژانس انرژی اتمی که از سوی نمایندگی ایران در وین تحویل شد، اعلام شده است که از روز دوشنبه گذشته روند افزایش ظرفیت‌های لازم برای تولید گاز UF6 و Uf4 آغاز خواهد شد. وی همچنین گفت که ساخت مونتاژ "کارخانه روتور سانتریفیوژ" را آغاز می‌کنیم.
وی در پاسخ به این سئوال که اقدامات جمهوری اسلامی ایران در افزایش ظرفیت برای تولید سانتریفیوژ و کارخانه روتور در چارچوب برجام است یا خیر و اینکه طرف های مقابل به ویژه اروپایی ها چه واکنشی به این مساله تاکنون نشان داده اند، تصریح کرد: در ایجاد ظرفیت برای تولید سانتریفیوژ و روتور طبق برجام ما مشکلی نداریم و نیاز به نامه‌نگاری و اعلام به آژانس نیست. ممکن است سئوال شود چرا ظرفیت زیادی را برای تعداد محدود سانتریفیوژ ایجاد می‌کنید که جواب این است، اگر طرف‌های مقابل برجام به تعهداتشان عمل نکنند، ما نمی‌خواهیم از فعالیت‌هایمان عقب بیفتیم.
معاون بین‌الملل سازمان انرژی اتمی افزود: در حوزه ایجاد زیرساخت و ظرفیت، ما نیاز به اعلام به آژانس نداریم، اما در زمینه تولید گاز UF6 بدلیل اینکه مستقیما با مواد هسته ای ارتباط دارد این اطلاع‌رسانی را آغاز کردیم. بنابراین اطلاع‌رسانی برای تولید گاز اورانیوم به دستور رئیس‌جمهور به دفتر نمایندگی ایران در وین برای اطلاع به آژانس داده شده است. این اقدامات در قالب کد اصلاحی 3.1 است. همچنین در رابطه با تولید UF4 هم این اطلاع‌رسانی انجام شده است و بعد از شروع کار اطلاع‌رسانی لازم به مردم نیز انجام خواهد شد.
وی در خصوص رویکرد اروپا در مقابل اقدامات اخیر ایران از عدم موضع گیری منفی از سوی آنان خبر داد و یادآوری کرد: اروپایی‌ها تا الان عنوان کرده اند که به حفظ برجام مایلند و از بین رفتن برجام برای‌شان به لحاظ امنیتی مشکل‌ساز است و ناامنی‌های زیادی را در سطوح مختلف ایجاد می‌کند. از طرفی آنها به خوبی واقفند که کوتاه آمدنشان در مقابل آمریکا بدعتی است که می‌تواند اروپا را در مسائل دیگر ضعیف کند.
کمالوندی در عین حال ادامه داد: باید اشاره کنم که اروپا هرچند اراده برای حفظ برجام را دارد، اما ظرفیت و استعداد لازم را برای استقلال خود ایجاد نکرده است و الان تلاش دارد تا اقداماتی را انجام دهد و مقامات اروپایی این صحبت‌ها را به ما هم می‌گویند، اما ایران به لحاظ زمانی نمی‌تواند منتظر آنها باشد. از این رو باید به ما تضمین های لازم را بدهند تا ما بتوانیم به تعهدات‌مان در برجام ادامه دهیم. این صحبت به شکل‌های مختلف به اروپایی‌ها منتقل شده است و امروز به جدی‌ترین شکل ممکن این پیام به آنها داده شد.
وی رویکرد طرف مقابل جمهوری اسلامی در برجام را باعث تغییر نگاه ها و رویه ها خواند و تاکید کرد: اگر طرف‌های مقابل به تعهداتشان عمل می‌کردند نیاز نبود ما از الان به دنبال ظرفیت تولید انبوه باشیم. البته فعلا در چارچوب برجام اقدامات لازم را انجام می‌دهیم و این به مفهوم آن است که اگر لازم باشد خارج از برجام آمادگی داریم، اما اقداماتی که انجام شده یعنی دو نامه‌ای که به آژانس دادیم و اعلام کردیم که ظرفیت‌هایی در حال گسترش است بر اساس کد ۳.۱ است و هیچ مغایرتی با برجام و تعهدات سازمانی ما ندارد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این سئوال که آیا اقدام اخیر جمهوری اسلامی پاسخ به بدعهدی آمریکا و مقابله با بدترین سناریو درباره سرنوشت برجام یعنی از بین رفتن آن است یا خیر؟ عنوان کرد: اقدامات ما لزوما واکنش به اقدام آمریکا در خروج از برجام نیست، بلکه اقدامی است که در چارچوب ضرورت‌ها برای ظرفیت سازی است که البته با سرعت بیشتری انجام می‌شود و اگر آنها به تعهدات خود پایبند می‌بودند ما این کار را سر حوصله و با تانی انجام می‌دادیم.
وی اضافه کرد: ما قرار بود که قبل از پایان هشت سال از مهلت برجام، تعداد سانتریفیوژهای خود را افزایش دهیم و اگر همه طرف ها در برجام به تعهدات خود و این توافق بین المللی پایبند می ماندند، ایران هم این کارها را نیز از سال های نزدیک به آن زمان شروع می‌کرد، نه امروز.
کمالوندی با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی در خارج از برجام انتخاب‌های متعددی پیش رو دارد، گفت: در حال حاضر بنای ما بر این است که مطابق با فرمایشات رهبرانقلاب در چارچوب برجام عمل کنیم، اما حتما می توان اقدامات اعلام شده از سوی ایران را خیز برداشتن برای مقابله با بدعهدی طرف مقابل تعبیر کرد؛ چراکه اگر آنها به تعهداتشان پایبند نباشند، ما با سرعت و در زمان کوتاه این آمادگی، ظرفیت و توان را داریم تا محدودیت‌هایی که به صورت داوطلبانه پذیرفته ایم را جبران کنیم.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران گفت: اینکه در گذشته به آنها می گفتیم در صورت از سرگیر فعالیت ها، آنها از عملکرد و ظرفیت های ما متحیر خواهند شد به این دلیل است که در طول مدت قبل و بعد از برجام بیکار ننشسته بودیم و خود را برای روز مبادا آماده می کردیم که این روزها بخش هائی از این ظرفیت ها را به نمایش گذاشته ایم.
وی در پاسخ به این سئوال که آیا قرار است این ظرفیت ها توسط سانتریفیوژهای نسل اول انجام شود یا ایران توانسته از مرحله تست و رفع عیوب سانتریفیوژهای پیشرفته تر عبور کند و بعد از این غنی سازی توسط این نوع از ماشین ها انجام خواهد شد، خاطر نشان کرد: در سالنی که رئیس سازمان انرژی اتمی برای اولین بار در نطنز به گفت و گو با بخش گفت وگوی ویژه خبری پرداخت مشاهده کردیم که سانتریفیوژهای پیشرفته قرار گرفته بود و حتما کار غنی سازی آینده توسط این ماشین ها صورت خواهد گرفت.
معاون بین الملل سازمان انرژی اتمی توضیح داد: در تحقیق و توسعه ماشین‌های نسل ۶ و ۸ در حال تست هستیم و نسل ۴ و ۲ تحقیقاتشان را پشت‌سر گذاشته‌اند و می‌توانند در مرحله تولید انبوه قرار گیرند. البته تحقیقات نسل ۶ تا حدود زیادی انجام شده و با رفع عیب‌ها می‌تواند به تولید انبوه برسد؛ بنابراین چنانچه برجامی در کار نباشد، ایران به صورت حیرت آوری که باورش برای طرف های مقابل شاید سخت باشد در غنی‌سازی به پیش خواهد رفت و این نشان می‌دهد تا چه اندازه در مونتاژ و نصب سانتریفیوژهای پیشرفته ترقی کرده‌ایم. تنها گلوگاه ما برای غنی سازی صنعتی مواد اولیه است که باید زمینه آن را از طریق ایجاد امکان دسترسی به بازارهای جهانی اورانیوم و نیز سرعت دادن به تولید داخلی فراهم نمائیم.
وی درباره بازه زمانی که جمهوری اسلامی می تواند به ۱۹۰ هزار سو برسد، افزود: با وجود امکاناتی چون سالن های مونتاژ ماشین های پیشرفته که تنها بخشی از آن نشان داده شد در صورت نصب سانتریفیوژهای نسل 6 می‌توانیم در مدت زمان۱۰ ماه به۱۸۰ هزار سو برسیم.
کمالوندی از پیش بینی های صورت گرفته برای ساخت دو نیروگاه هسته ای دیگر در کشورمان خبر داد و یادآور شد: ما برای تامین سوخت موردنیاز نیروگاه‌های هسته‌ای‌مان سالانه به ۳۰ تن مواد سوختی نیاز داریم که این معادل ۲۸۰ تن کیک زرد است. بنابراین برای ۱۹۰ هزار سو به ۳۰۰ تن کیک زرد نیاز داریم که آن را باید به ۳۰ تن سوخت پس از غنی سازی زیر پنج در صد، تبدیل کنیم و این مقدار البته تنها برای نیاز یک نیروگاه است در حالی که ما تا ۱۰ سال آینده دو نیروگاه دیگر نیز می‌سازیم که برای تامین سوخت آنها به سوخت مطمئن نیاز داریم و باید پیش‌بینی تامین این میزان را در کشور داشته باشیم.
وی اظهار کرد: ما برای سه نیروگاه به حدود ۶۰۰ هزار سو نیازظرفیت تولید و غنی سازی نیاز داریم و باید تمام زیرساخت‌های لازم به این منظور ساخته شود. ما اکنون بخشی از زیرساخت یک‌میلیون سو مانند سیستم برق آن را در نطنز آماده کرده‌ایم. کل نطنز برای ۴۸ هزار ماشین گنجایش دارد که بستگی به نسل این ماشین‌ها دارد. اگر از نسل پنجم ماشین‌ها استفاده کنیم به ۲۵۰ هزار سو می رسیم و اگر از نسل 8 استفاده کنیم، حتی تا یک‌میلیون سو نیز می توانیم ظرفیت تولید و غنی سازی کشور را افزایش دهیم.
«سو» واحد اندازه‌گیری میزان غنی‌سازی اورانیوم است. سانتریفیوژهای IR-1 که نسل نخست سانتریفیوژهای ایران هستند، یک سو توان غنی‌سازی دارند. ایران پیش از توافق هسته‌ای نزدیک به 20 هزار سانتریفیوژ نصب‌شده داشت که حدود نیمی از این رقم فعال بود. در حال حاضر ایران کمی بیش از هفت هزار سو ظرفیت تولید دارد.