تابناک / سواحل دریای خزر در سال پذیرای بیش از 41 میلیون مسافر و به عنوان مقصد اصلی 85 درصد سفرهای گردشگری داخلی است اما این نوار سبز شمالی کشور توان پذیرش این حجم مسافر را ندارد و عوارض بهداشتی و محیط زیستی زیادی به همراه دارد.
شنا کردن به ویژه در فصل تابستان یکی از تفریحات مورد علاقه بیشتر مردم است، در تعطیلات حجم زیاد مسافر به استان های گیلان ، مازندران و گلستان با هدف تنی به آب زدن در دریای خزر گاهی به یک چالش اساسی تبدیل می شود.
در چند سال اخیر با علت توسعه شهرنشینی و افزایش جمعیت شاهد تولید فاضلاب های خانگی و صنعتی با حجم زیادی در شهرها از جمله شهرهای شمالی کشور هستیم که متاسفانه به علت عدم مدیریت صحیح این فاضلاب ها در تنها پهنه آبی نوار شمالی کشور یعنی دریای خزر به حال خود رها می شوند که مشکلات زیادی را برای آبزیان و انسان ها به ویژه گردشگرانی که در فصل تابستان در آن به شنا می کنند به همراه دارد.
حجم زیاد پسماند و استفاده بیش از حد از توان طبیعی منطقه برخی از عوارض محیط زیستی و بروز انواع بیماری های پوستی مانند خارش شدید و التهاب پوست، تغییر رنگ و اسهال در اثر وجود انواع انگل ها و آلودگی ها برخی از تبعات آلودگی آبهای خزر است.
بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست از دو سال گذشته کار پایش سواحل را آغاز کرده و برای آسایش و آسودگی خیال گردشگران از پاک بودن سواحل طرح پرچم گذاری سواحل را در دستور کار خود قرار داد و بعد از دو سال هماهنگی و رایزنی با نهادهای مرتبط مانند وزارتخانه های کشور، بهداشت درمان و آموزش پزشکی 15 تیرماه با حضور معصومه ابتکار معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست موفق به نصب اولین پرچم در یکی از شناگاه های استان مازندران شده است.در این طرح نصب پرچم آبی نشانه سالم بودن و پرچن زرد نشانه آلوده بودن شناگاه است.
ضیاء الدین الماسی مدیر کل دفتر بررسی آلودگی های دریایی سازمان محیط زیست در این باره به خبرنگار علمی ایرنا گفت: وضعیت شناگاه های استان های شمالی کشور از لحاظ مولفه های محیط زیستی و بهداشتی چندان مطلوب نیست.
وی افزود: سازمان محیط زیست در چند سال گذشته اقدام به پایش تمام شناگاه ها در سه استان گیلان، مازندران و گلستان کرده است و از همان ابتدای کار پرچم گذاری شناگاه ها با هدف مشخص کردن شناگاه های سالم از آلوده در دستور کار قرار داد که بعد از رایزنی و تعامل با وزارتخانه های کشور، بهداشت درمان و آموزش پزشکی ، استانداری ها و فرمانداری های استان های شمالی و شهرداری ها اولین پرچم با علامت آبی در یکی از شناگاه های استان مازندران نصب شد.
*** ورود فاضلاب ها مشکلات اصلی شناگاه ها
وی ادامه داد: پایش ها نشان داده است که بسیاری از شناگاه ها مشکلات زیادی دارند، برخی از آنها در مصب رودخانه قرار گرفته اند و انواع آلودگی از جمله پساب ها و فاضلاب ها به راحتی وارد آنها می شود، برخی ضعف زیرساخت و برخی نیز ضعف مدیریت دارند، همچین شاهد دفن کردن حجم زیادی زباله آن هم به صورت غیر بهداشتی در سواحل و نزدیک شناگاه ها هستیم.
الماسی افزود: در شمال کشور نقاطی که ممکن است مردم در آن شنا کنند دو دسته هستند، یک دسته آنهایی که تحت مدیریت نهادهای مسوول و متولی مانند فدراسیون نجات غریق وغواصی، هلال احمر، اورژانس ، نیروی انتظامی محیط زیست و وزارت بهداشت قرار دارند که به آنها طرح سالم سازی گفته می شود دسته دوم مکان هایی هستند که به لحاظ ایمنی امکان استقرار نیروهای امداد و نجات وجود ندارد و عمدتا غرق شدگان هم از این مکان ها هستند.
وی اظهار کرد: اولویت ما در پرچم گذاری با طرح های سالم سازی است، همچنین با وزارت کشور توافق کردیم نقاط حادثه خیز را نیز پوشش دهیم، البته وزارت کشور و سایر نهادهای متولی هم باید وظیفه خودشان را انجام دهند.
*** پایش 135 واحد طرح سالم سازی
وی با اشاره به اینکه 135 واحد طرح سالم سازی در سه استان شمالی کشور وجود دارد افزود: در استان مازندران 94 طرح سالم سازی وجود دارد که سازمان محیط زیست 51 واحد را پایش کرده است، در استان گیلان از 33 طرح 19 واحد و در استان گلستان از هفت طرح سه واحد پایش شدند.
الماسی ادامه داد: نتیجه پایش ها نشان داد از 51 واحد پایش شده در استان مازندران 11 واحد در وضعیت بحرانی یا فوق بحرانی قرار دارند که باید تعطیل شوند که در این راستا به علت بالا بودن بار میکروبی شناگاه های عباس آباد تعطیل شد.
وی افزود: در استان گیلان از 19 واحد پایش شده دو واحد در شرایطی قرار دارند که باید تعطیل شوند، هر چند شناگاه هایی مانند عشق آباد، حاجیی بکنده، ساحل قو و گل سرخ نیز بار آلودگی بالایی دارند اما تا حدودی قابل کنترل هستند و در استان گلستان نیز سه شناگاه وضعیت خوبی ندارد.
الماسی ادامه داد: پیشنهاد سازمان محیط زیست این است که از 33 شناگاه پایش شده در استان گیلان در دو شناگاه، استان مازندران 9 واحد و گلستان یک واحد پرچم زرد نصب شود که نشاندهنده بالا بودن آلودگی میکروبی در آنها است.
*** پرچم گذاری درراستای پایش میکروبی خزر
الماسی گفت: پایش انواع آلاینده های دریایی از جمله آلودگی های نفتی، سموم و انواع میکروبی جزو ماموریت های سازمان حفاظت محیط زیست است.
وی تاکید کرد: طرح پرچم گذاری در ادامه برنامه بررسی های سازمان محیط زیست در خصوص پایش میکروبی است، حساسیت ما برای پایش میکروبی سواحل بر روی نقاطی است که موضوع سلامت مردم در میان است، بر این اساس در سواحل شمال و جنوب کشور دو سال است که پایش به صورت فشرده و منظم انجام می شود.
مدیر کل دفتر بررسی آلودگی های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: این پایش در سالهای قبل انجام می شد اما اکنون فشرده تر، دقیق تر، تعداد ایستگاه های بیشتر و نمونه برداری های بیشتری انجام می شود.
به گفته وی در دو سال گذشته وضعیت آلودگی میکروبی خزر به ویژه شناگاهها از طریق رسانه ها و پورتال سازمان محیط زیست به مردم اطلاع رسانی می شد.
*** امضای تفاهم نامه برای نصب پرچم های آبی و زرد
الماسی گفت: جریانات هیدرولیکی آب موجب چرخش آلودگی می شود بر این اساس ممکن است نقطه ای که در یک پایش آلوده بود در پایش بعدی آلوده نباشد و یا برعکس، بنابراین شیوه پرچم گذاری با دو رنگ آبی (سالم) و زرد ( آلوده) را به سایر شیوه های اطلاع رسانی اضافه کردیم.
وی افزود: برای اجرای این طرح با دستگاه های اجرایی تز جمله وزارت کشور و زیر مجموعه های آن مانند استانداری ها، فرمانداری ها و شهرداری ها که وظیفه مدیریتی محل شناگاه ها را بر عهده دارند وارد مذاکره شدیم که به امضای تفاهم نامه ای منتهی شد.
الماسی ادامه داد: با توجه به اینکه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی نقش نظارتی در رابطه با سلامت و بهداشت مردم را دارد، با معاونت بهداشت این وزارتخانه وارد مذاکره شدیم و به تفاهم رسیدیم که براین اساس از دو سال گذشته اقدامات مورد نیاز برای اجرای این طرح آغاز و امسال عملی شد.
*** ابلاغ ضوابط محیط زیستی شناگاه ها
وی گفت: در این مدت سازمان حفاظت محیط زیست بیکار نبود و ضوابط محیط زیستی شناگاهها و دستورالعمل بازرسی آنها را تهیه و سال گذشته ابلاغ کرد، البته چون اواخر فصل شنا این ابلاغ صورت گرفت بنابراین عملا اجرای ضوابط محیط زیستی و دستورالعمل بازرسی شناگاه ها در سال 96 اجرایی شد.
مدیر کل دفتر بررسی آلودگی های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: بر این اساس پرچم گذاری شناگاه ها با دو دسته معیار یکی معیارهای مربوط به بازرسی وضیت شناگاه ها مانند شرایط سرویس های بهداشتی، نحوه دفع پسماند و مدیریت پسماند، نحوه عرضه مواد غذایی و یک دسته هم پایش میکروبی آغاز شد.
*** تمرکز بر روی شناگاه های شمالی
وی گفت: با انجام نمونه گیری و پایش های آزمایشگاهی، وضعیت شناگاه ها از لحاظ سالم بودن و با احتمال آلودگی میکروبی مشخص می شود.
وی تاکید کرد: اولویت ما برای بررسی وضعیت میکروبی بیشتر با شناگاه های شمال کشور است چون در جنوب کشور به دلیل شرایط آب و هوایی، آفتاب داغ، شوری بالاتر آب و جریانات هیدرودینامیکی دریا، کمتر درگیر آلودگی میکروبی هستیم به همین دلیل شمال برای ما در اولویت قرار دارد.
به گفته وی هرمزگان دارای 30 شناگاه است که 11 واحد آن پایش شد، خوزستان از 35 شناگاه هشت واحد و در بوشهر از 37 شناگاه 12 واحد پایش شده است.
وی گفت: در جنوب کشور یک سری شناگاه ها وجود دارد که نامشان طرح سالم سازی نه به آن معنا که در شمال است نیست، اما محل تفرجگاهی است و مردم در آنها شنا می کنند، مانند پلاژها که اکنون تحت پوشش بازرسی و پایش سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارند و پرچم گذاری هم در آنها صورت خواهد گرفت.
*** نزدیکی تهران به شمال اصلی ترین علت حجم مسافر در این استان ها
الماسی با اشاره به اینکه مراجعه در شمال کشور بسیار زیاد است گفت: علت اصلی این حجم از مسافر نزدیک بودن بزرگترین کانون جمعیتی کشور یعنی تهران به این منطقه است که مشکلات زیادی را برای سه استان ساحلی به ویژه برای اهالی بومی منطقه رقم می زند.
*** جابجایی برخی از شناگاه ها
مدیر کل دفتر بررسی آلودگی های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: بعضی از این نقاط به لحاظ محل استقرار نامناسب هستند مانند قرارگیری در دهانه ورودی رودخانه ها که بار آلودگی زیادی به همراه دارد، که توافق شده جابجا شوند و نقاط حادثه خیز هم اگر به لحاظ محیط زیستی مشکلاتی نداشته باشند نیز به طرح سالم سازی تبدیل شوند.
*** پایش متمرکزتر شناگاه ها بعد از پرچم گذاری
الماسی تاکید کرد: با توجه به اینکه سازمان محیط زیست کار پایش را دو سال است انجام می دهد و پرچم گذاری بر اساس این پایش انجام می شود گفت: بعد از پرچم گذاری و در فصل شنا بازرسی و پایش متمرکز تر خواهد بود اما در غیر فصل شنا با فاصله های بیشتری انجام می شود.
وی افزود: پایشی که با آن اندازه گیری آزمایشگاهی انجام می شود در فصل شنا حداقل ماهی یک بار است و تعداد نمونه ها نیز بسیار مهم است، از بخش بانوان و آقایان چندین نمونه گرفته می شود، بازرسی نیز متمرکز تر انجام خواهد شد که فاصله زمانی آن به وضعیت شناگاه ها، شهرستانی که در آن واقع شده و تشخیص اداره محیط زیست شهرستان انجام می شود.
وی با بیان اینکه بازرسی، نظارت و پایش را سازمان محیط زیست انجام می دهد گفت: یک پایش میکروبی دیگری نیز وجود دارد که جزو وظایف وزارت بهداشت است که بعد از انجام هر دو پایش میکروبی ( توسط سازمان محیط زیست و وزارت بهداشت ) داده های هر دو نهاد با هم تجمیع و با داده های متمرکز سازمان محیط زیست هماهنگ می شود.
*** پرچم آبی جهانی
الماسی با بیان اینکه هر کشوری شیوه خودش را برای اطلاع رسانی دارد گفت: اما یک پرچم آبی رنگ بین المللی هم وجود دارد که یک موسسه بین المللی غیر دولتی پیبشنهاد کرده و در حال حاضر دو هزار شناگاه در دنیا هستند که ان پرچم آبی را می توانند دریافت کنند.
وی اظهار کرد:امیدواریم بعد از یک یا دو سال فعالیت در روند پرچم گذاری ها موفق به دریافت آن شویم، تاکنون چهار هزار ساحل از جمله دبی این پرچم را دریافت کرده اند.
مدیر کل دفتر بررسی آلودگی های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: اطلاع رسانی در مورد وضعیت شناگاه ها از طریق زیر نویس تلویزیون، توزیع بروشورها در ورودی شناگاه ها جزو برنامه های سازمان محیط زیست است که در حال چاپ این برشورها هستیم.