امین حطیط تحلیلگر مسائل راهبردی منطقه در مقاله‌ای در روزنامه البناء لبنان نوشت که هنگامی که نیروهای ملی عراق شامل ارتش و کمیته‌های مردمی و نیروهای ملی عشایری توانستند حمله آمریکا به این کشور را که در سال 2014 از طریق داعش انجام شده بود، و بخشی از طرح بزرگ آمریکا برای هدف قرار دادن عراق و سوریه بود ، مهار کنند، منطقی بود که دولت عراق در ادامه بخواهد روند آزادسازی موصل و از بین بردن طرح داعش در عراق به صورت نهایی را در دستور کار خود قرار دهد.
این در حالی بود که آمریکا که سعی می‌کرد از وجود داعش به عنوان بهانه‌ای برای بازگشت نظامی به این کشور تحت عنوان ائتلاف بین‌المللی به رهبری خود استفاده کند ، آنها سعی داشتند عراق را همچنان به فرسایش بکشاند و محیط تجزیه‌طلبانه را در این کشور فراهم کرده و تشکیل عناصر وحدت بخش که در روند بازسازی عراق و ایجاد قدرت بالا در این کشور موثر است را ناکام بگذارد.
اما آمریکا با وجود تمامی مانورهای فریب‌کارانه اش تاکنون متوقف نشده است پیشروی ملی عراقی‌ها برای آزادسازی اراضی خود از دست تروریست های صهیونیستی آمریکایی و تکفیری داعش را متوقف کند ، لذا تلاش کرده بر موج آزادسازی شهر سوار شده و طرح ویژه‌ای را با عنوان طرح خارج کردن داعش از موصل کلید بزند. آمریکا با این طرح به دنبال آزادسازی موصل نیست و نمی خواهد داعش را از بین ببرد.
طرح آمریکا برای موصل همچنان مبتنی بر سه اصل اساسی است که اصل اول عدم آسیب زدن به توانمندی‌های مبارزاتی داعش است. محور دوم این طرح انتقال داعش از موصل به شرق سوریه برای اجرای طرح آمریکا در این منطقه جهت طولانی کردن دامنه درگیری‌ها است. سومین محور از این طرح جلوگیری از بازگشت موصل به آغوش دولت مرکزی عراق است و آمریکا در این راستا سعی دارد محیطی تجزیه‌طلبانه براساس رویکردهای فرقه‌ای و طایفه‌ای در موصل ایجاد کند و آن را به پایتخت اقلیم سنی در شمال غرب عراق نظیر اقلیم کردها در شمال شرق این کشور تبدیل کند.
با این وجود دولت مرکزی عراق نه تنها متوجه اهمیت درگیری‌های موصل برای حفظ وحدت این کشور شده، بلکه اهمیت این جنگ در چارچوب امنیت منطقه‌ای و سرنوشت تروریست‌های مستقر در آن را نیز درک کرده است. به همین علت آزادسازی موصل و تخریب تروریست‌ها در آن را کلید زده ، طرحی که مبتنی بر مبانی ملی و با مشارکت تمامی گروههای ملی عراق از جمله کمیته‌های مردمی رقم خورده است.
براساس همین مبنا است که دولت عراق به صورت قاطعانه مشارکت ترکیه در عملیات آزادسازی موصل را رد می کند تا هر کس که دیدگاه‌های فرقه‌ای و مذهبی را در سر می‌پروراند و در مسیر اهداف استعماری و اشغالگرانه خود و نقض تمامیت ارضی عراق قدم برمی‌دارد، را از این طرح دور کند.
طرح ملی عراق به حدی از قدرت نرسید که بتواند مشارکت ائتلاف آمریکایی در جنگ آزادسازی موصل را رد کند. این موضوع سه دلیل داشت. اول اینکه عراقی‌ها سعی کردند از تقابل با آمریکا خودداری کنند، چرا که در هر صورت قدرت بازدارندگی در برابر مداخله های این کشور را ندارند.دوم اینکه آنها نیازمند حمایت‌های عملیاتی هوایی و پشتیبانی سیاسی آمریکا در محافل بین‌المللی هستند. دلیل سوم نیز در موجودیت معاهده استراتژیک بین دو طرف نهفته است که به عراقی‌ها اجازه کمک گرفتن از نیروهای آمریکایی در چارچوب دفاع از امنیت ملی خود را می‌دهد. به همین علت این موضوع منطقی به نظر می‌رسد که عراقی‌ها در چارچوب طرح خود موجودیت آمریکا را در نظر داشته باشند ، البته به شرطی که این موضوع با اهداف استراتژیک و بزرگ عراق تداخلی ایجاد نکند.
این را می‌گوییم، چرا که وجود اختلافات آشکاری بین طرح آمریکا و برنامه دولت عراق در مورد موصل بر کسی پوشیده نیست. آمریکایی‌ها به دنبال خارج کردن داعش و منتقل کردن آنها به شرق سوریه هستند ، این در حالی است که عراقی‌ها به دنبال آزادسازی موصل و و تخریب نیروهای داعش در داخل عراق هستند و نمی‌خواهند به آنها اجازه دهند برای پیگیری اقدامات جنایت‌کارانه و تروریستی خود به سوریه بروند و اوضاع این کشور را بیش از پیش پیچیده‌تر کند.
با این شرایط در روند اجرای عملیات، حساب کردن بر روی طرح آمریکایی‌ها اقدامات ویژه‌ای را می‌طلبد و روند درگیری‌ها را به سمتی می کشاند که آزاد سازی موصل نام گذاشته شده است. آمریکا خود را برای یک عملیات جایگزینی در موصل آماده می‌کند ، کاخ سفید تلاش دارد در جریان این عملیات تسلط بر موصل را از دست داعش خارج کرده و به دست یک گروه مسلح دیگر شامل نیروهای ترکیه و عشایر سنی تحویل دهد تا دولت عراق همچنان در روند تصمیم‌گیری در مورد این شهر ناکام باشد.
این اتفاق انسان را به یاد تغییر حاکمیت در شهر جرابلس سوریه می اندازد که در چند ساعت و بدون انجام درگیری‌های قابل توجه، این شهر از دست داعش خارج شده و به نیروهای ترکیه واگذار شد. آمریکا اگر بتواند در اجرای طرح خود موفق عمل کند، راه آزادسازی واقعی موصل را بر دولت عراق می‌بندد و موفق می‌شود 12 هزار نیروی تروریستی مسلح دیگر را در منطقه شرق سوریه مستقر کند. آمریکا به این ترتیب استراتژی خود مبتنی بر طولانی کردن دامنه درگیری‌ها در سوریه و منطقه را به پیش می‌برد.
طرح عراق اما مبتنی بر آزادسازی واقعی موصل است که نیازمند درگیری های واقعی و تقابل میدانی است. عملیات آزادسازی که دولت ملی عراق به دنبال آن است، کاملاً متفاوت با خیمه شب‌بازی اشغالگری داعش در موصل یا نمایش آمریکایی برای خارج کردن داعش از این شهر است. در اینجا لازم به یادآوری است که داعش در روند انتقال خود از الرقه سوریه به موصل در عراق از یک کاروان متشکل از 250 خودرو در اراضی دشتی و تحت حمایت و نظارت هواپیماهای آمریکایی موفق به تسلط بر این شهر شدند.
عناصر داعش در حالی وارد موصل شدند که در آنجا بیش از 25 هزار نظامی وابسته به دولت عراق حضور داشتند ، اما نیروهای داعش طی چند ساعت بدون شلیک حتی یک گلوله کنترل این شهر را در دست گرفتند و از آن به عنوان پایگاهی برای توسعه سیطره خود بر بخش‌های دیگر اراضی عراق استفاده کردند.
دولت عراق طرح اصلاح شده ای را بر اساس سیاست‌های ملی خود در این رابطه پیاده می‌کند، آمریکا با برخی جزئیات این طرح که تأثیری بر محتوای منافع آنها نداشته باشد ، رضایت دارند. در نتیجه دولت عراق موفق شد این طرح اصلاح شده را به اجرا گذاشته و آن را از نیمه ماه جاری عملیاتی کند. این در حالی است که ما انتظار داشتیم عملیات مذکور در آگوست گذشته انجام شود. این زمان‌بندی به علت نزدیکی به انتخابات آمریکا در راستای خدمت به آمریکا نیز هست، به گونه‌ای که دموکرات‌ها می‌توانند از درگیری‌های موصل و آزادسازی آن و شکست داعش در این شهر به عنوان ویترینی برای تبلیغات انتخاباتی خود استفاده کنند.
امروز، پس از اینکه تصمیم به جنگ موصل در اقدامی کاملا داخلی اتخاذ شده و دولت عراق تمامی شرایط و هشدارهای آمریکا و ترکیه و عربستان سعودی را نادیده گرفته و با ابزارهای کاملا عراقی وارد میدان شده است، مواضع ملی واحدی از سوی عراقی ها شاهد هستیم، به گونه ای که می‌بینیم مواضع مقتدا صدر و هادی العامری و الخزعلی در این راستا با هم متحد است. علمای ارشد اهل تسنن عراق نیز بعد از آغاز این درگیری ملی بزرگ آن را تأیید می‌کنند.
سوالی که در اینجا باقی می‌ماند ، در رابطه با سرنوشت این جنگ و مدت آن و نتایج و پیامدهای آن است، پاسخ دادن به تمامی سؤالات در این مقوله نمی‌گنجد، چرا که هر کدام از این مباحث توضیحات و مطالبی مفصل نیاز دارد، در اینجا ما به محورهای کلی بحث اشاره می‌کنیم: 1- دولت عراق در اعمال شرایط و معیارهای خود در جنگ آزادسازی موصل موفق عمل کرده و نیروهای بسیج مردمی را به صورت گسترده وارد این عملیات کرد و به اعتراض های منطقه‌ای و بین‌المللی در این رابطه اهمیتی نداد.
2- دولت عراق موفق شد از مشارکت زمینی ترکیه در عملیات آزادسازی موصل جلوگیری کرده و راه را بر توسعه اشغالگری این کشور در اراضی عراق خارج از منطقه بعشیقه ببندد. عملیات نظامی و استقرار نیروهای عراق بین منطقه بعشیقه و موصل قبل از آغاز درگیری‌های آزادیبخش، نقش تأثیرگذاری در این موفقیت داشت.
3- جنگ آزادسازی موصل، جنگی کوتاه و آسان نخواهد بود، بلکه با جدیت کامل دنبال خواهد شد. این جنگ به صورت سناریوی خیمه‌شب‌بازی آمریکا و ترکیه برای تغییر حاکمیت در موصل نخواهد بود.
4- خروج تعدادی از عناصر داعش از موصل می‌تواند آزمایش جدید و جدی برای آمریکا و متحدانش در مبارزه با داعش باشد، ما یقین داریم که آمریکا تصمیم رسمی در رابطه با انتقال داعش به دیر الزور و الرقه را گرفته است و به همین علت ارتش عربی سوریه در اطراف منطقه دیر الزور را موشک باران کرد تا بتواند آنها را از این منطقه خارج کرده و فضای مناسب برای پذیرش تعداد زیادی از عناصر تروریستی داعش را فراهم کند. با این وجود بار دیگر تأکید داریم که اگر خارج کردن عناصر داعش و انتقال آنها به سمت شرق سوریه دنبال شود، این موضوع رسوایی دیگری برای آمریکا خواهد بود.
5- موفقیت داعش در انتقال از موصل به سوریه بار بیشتری را بر اردوگاه دفاع از سوریه تحمیل خواهد کرد. به این ترتیب به صورت ویژه نیروی هوایی سوریه و روسیه برای بررسی این موضوع در مرزها در برابر چالشی جدی قرار دارند و باید کاروان های داعش که در حال خروج از موصل هستند را موشک باران کنند تا سناریوی انتقال به موصل در سال 2014 بار دیگر تکرار نشود. منبع: تسنیم 4